Τι είναι ο υδροκέφαλος ;
Ο εγκέφαλος έχει στο εσωτερικό του κάποιους χώρους που ονομάζονται κοιλίες. Οι κοιλίες είναι γεμάτες με ένα υγρό που παράγουν οι ίδιες (εγκεφαλονωτιαίο υγρό). Το υγρό αυτό κυκλοφορεί συνεχώς μέσα στον εγκέφαλο και διοχετεύεται στη βάση του. Όταν, για οποιοδήποτε λόγο, εμποδίζεται η ροή από τις κοιλίες προς τη βάση του εγκεφάλου, το υγρό μαζεύεται μέσα στις κοιλίες και έτσι αυξάνεται το μέγεθός τους : Αυτό ονομάζεται υδροκέφαλος.
Οι γνωσιακές διαταραχές του υδροκεφάλου μπορεί να είναι παρόμοιες με αυτές της νόσου Alzheimer και οι διαταραχές βάδισης παρόμοιες με τη Νόσο Parkinson
Κ. Κωσταβάρας, Νευροχειρουργός ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΩΝ
Σε ποιές ηλικίες εμφανίζεται ο υδροκέφαλος;
Εμφανίζεται σε κάθε ηλικία, με διαφορετικά αίτια στην κάθε ηλικιακή ομάδα. Υπάρχει νεογνικός υδροκέφαλος που εκδηλώνεται αμέσως μετά τη γέννηση, υδροκέφαλος της παιδικής ηλικίας, υδροκέφαλος των ενηλίκων και υδροκέφαλος της μεγάλης ηλικίας (ονομάζεται και υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης).
Τι συμπτώματα προκαλεί ο υδροκέφαλος;
Στους ενηλίκους, η συσσώρευση υγρού μέσα στις κοιλίες, προκαλεί πίεση στον εγκέφαλο που εκδηλώνεται συνήθως με:
• πονοκέφαλο, που συχνά συνοδεύεται από εμετό
• θόλωση της όρασης ή διπλωπία
• καθήλωση του βλέμματος προς τα κάτω
• αστάθεια στο περπάτημα
• υπνηλία ή λήθαργο
• διαταραχές μνήμης
• διαταραχές προσωπικότητας
• σύγχυση ή διέγερση
• ακράτεια ούρων.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται άλλοτε προοδευτικά (σε διάστημα εβδομάδων και μηνών = χρόνιος υδροκέφαλος) και άλλοτε πολύ γρήγορα (σε διάστημα ωρών = οξύς υδροκέφαλος), ανάλογα με το αίτιο που υπάρχει.
Ο υδροκέφαλος απειλεί τη ζωή;
Αν εμφανιστεί αιφνίδια (οξύς υδροκέφαλος), απειλεί άμεσα τη ζωή και χρειάζεται άμεση χειρουργική επέμβαση. Αν εμφανιστεί προοδευτικά, υπάρχει χρονικό περιθώριο για την επέμβαση αλλά όχι απεριόριστο. Σε τελικά στάδια, ο υδροκέφαλος οδηγεί σε αναπηρία, λήθαργο και τελικά στο θάνατο.
Πως γίνεται η διάγνωση του υδροκεφάλου;
Η διάγνωση του υδροκεφάλου γίνεται με αξονική ή και με μαγνητική τομογραφία.
Τι σημαίνει υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης;
Ο υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης είναι υδροκέφαλος που εμφανίζεται σε άτομα μεγάλης ηλικίας και χαρακτηρίζεται στην πλήρη του μορφή από τριάδα συμπτωμάτων:
1.διαταραχή στο περπάτημα
2.ακράτεια ούρων
3.διαταραχή στην μνήμη
Δεν είναι σπάνιο να εμφανίζεται πρώτα η δυσκολία στο περπάτημα και να ακολουθούν αργότερα τα άλλα συμπτώματα.
Ένας ηλικιωμένος ασθενής με δυσκολία στο περπάτημα, έχει αρχίσει πρόσφατα να ξεχνάει. Είναι σίγουρο ότι πάσχει από υδροκέφαλο φυσιολογικής πίεσης;
Όχι. Οι διαταραχές στο περπάτημα αλλά και στη μνήμη, είναι συχνά γνωρίσματα της τρίτης ηλικίας και μπορεί να οφείλονται σε άλλα αίτια πχ αγγειακά νοσήματα. Ειδικά, η διαταραχή στο περπάτημα μπορεί να σχετίζεται με πρόβλημα στον αυχένα, στη μέση ή το ισχίο. Χρειάζεται πλήρης νευρολογική εξέταση και λεπτομερής λήψη ιστορικού για να τεθεί με βεβαιότητα η διάγνωση του υδροκεφάλου φυσιολογικής πίεσης. Η διάγνωση πρέπει να είναι σίγουρη διότι, η μόνη θεραπεία είναι χειρουργική.
Τι είναι η οσφυονωτιαία παρακέντηση και τι θέση έχει στην αντιμετώπιση του υδροκεφάλου φυσιολογικής πίεσης;
Η οσφυονωτιαία παρακέντηση είναι η αφαίρεση υγρού από την περιοχή της σπονδυλικής στήλης στην οσφύ (μέση). Πολλές φορές, η παρακέντηση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως προγνωστικός δείκτης για την επιτυχία μίας επέμβασης τοποθέτησης βαλβίδας. Η λογική είναι η εξής : εφ’ όσον θεωρούμε ότι το πρόβλημα στον υδροκέφαλο είναι η περίσσεια του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, αφαιρούμε μια μικρή ποσότητα υγρού και εξετάζουμε τον ασθενή μετά από 2-3 ώρες. Αν πχ το περπάτημα έχει βελτιωθεί με την αφαίρεση του υγρού, θεωρούμε ότι ο ασθενής όντως θα βοηθηθεί από μία επέμβαση τοποθέτησης βαλβίδας.
Πως αντιμετωπίζεται ο υδροκέφαλος;
Ορισμένες φορές μπορεί κανείς να δώσει φάρμακα που περιορίζουν την παραγωγή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού ή στοχεύουν στο οίδημα που δημιουργείται πέριξ των κοιλιών. Αυτές οι θεραπείες όμως, δεν είναι οριστικές και γίνονται απλά για να κερδηθεί χρόνος.Το γεγονός είναι ότι δεν υπάρχει οριστική φαρμακευτική θεραπεία. Η αντιμετώπιση του υδροκεφάλου είναι συνεπώς χειρουργική.
Στον χρόνιο υδροκέφαλο, η θεραπεία είναι η τοποθέτηση βαλβίδας εγκεφάλου. Σε επείγουσες καταστάσεις (οξύς υδροκέφαλος) όπου ο ασθενής είναι σε λήθαργο, τοποθετείται εξωτερική κοιλιακή παροχέτευση, για να σωθεί η ζωή. Με την παροχέτευση αυτή, το εγκεφαλονωτιαίο υγρό απορρίπτεται στο περιβάλλον.
Σε ποιόν γιατρό θα πρέπει να απευθυνθώ για τον υδροκέφαλο ;
Θα πρέπει να επισκεφθείτε ένα Νευροχειρουργό.