Κ. Κωσταβάρας | 20-03-2022
Πολλές φορές ακούμε ότι στην ακτινογραφία του αυχένα βρέθηκε «ευθειασμός». Αυτό κατά πολλούς εξηγεί τον πόνο του ασθενούς ή υπονοεί μια εκφυλιστική αλλοίωση που πρέπει να «θεραπευτεί». Τι από αυτά είναι αληθές;
Ας αρχίσουμε από τα βασικά. Η σπονδυλική στήλη όταν την δει κανείς από το πλάι, δεν είναι ευθεία, αλλά εμφανίζει συνήθως τρεις διαδοχικές καμπύλες:
- λόρδωση στην αυχενική μοίρα (αυχένας)
- κύφωση στην θωρακική μοίρα (πλάτη)
- λόρδωση στην οσφυϊκή μοίρα (μέση)
Η μέτρηση της αυχενικής λόρδωσης γίνεται με διάφορες μεθόδους, συνεπώς δεν υπάρχει διεθνώς αποδεκτή «φυσιολογική» τιμή λόρδωσης. Οι μελέτες μιλούν γενικά για ένα εύρος τιμών, συνήθως από 20-40 μοίρες. Θα πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι η ακτινογραφία αυχενικής μοιρας (ΑΜΣΣ) οφείλει να είναι βγαλμένη με έναν συγκεκριμένο στάνταρ τρόπο, αλλιώς το αποτέλεσμα θα αλλάζει από κέντρο σε κέντρο, ανάλογα με το αν ο εξεταζόμενος έχει σκύψει το κεφάλι του η όχι. Επίσης, συχνά βλέπουμε διαφορές στην μέτρηση από μαγνητική σε ακτινογραφία, κι αυτό συμβαίνει για τον απλούστατο λόγο ότι η μαγνητική γίνεται με τον ασθενή σε ύπτια θέση (ξαπλωμένο) ενώ η ακτινογραφία σε όρθια.
Επόμενο ερώτημα: έχουν όλοι οι άνθρωποι λόρδωση; Η απάντηση είναι όχι. Σε μια μελέτη του 2018, αναφέρεται ότι σε ένα σύνολο 15.000 περίπου ανθρώπων χωρίς πόνο (σε ηλικίες κατά μέσο όρο 40 ετών) το 64% είχε λόρδωση, το δε υπόλοιπο 36% είχε ή ευθειασμό ή κύφωση ή άλλο πιο ασυνηθιστο σχήμα (πχ σιγμοειδές). Με λίγα λόγια, 1 στους 3 νέους ανθρώπους ΔΕΝ είχε λόρδωση, χωρίς αυτό να προκαλεί κανένα απολύτως σύμπτωμα.
Τι εξυπηρετεί άραγε η λόρδωση στον αυχένα; Η καμπύλη αυτή αρχίζει να σχηματίζεται στην 9η εβδομάδα της κύησης και μεγαλώνει σταδιακά. Η λόρδωση θεωρητικά προκαλεί καλύτερη στήριξη στο κεφάλι, απορροφά τους κραδασμούς, μειώνει την πίεση επάνω στο νωτιαίο μυελό και κουράζει λιγότερο τους μυες που περιβάλλουν τον αυχένα και κρατούν το κεφάλι μας στη θέση του. Όταν έχουμε λόρδωση, τα μάτια μας βλέπουν ίσια μπροστά στον ορίζοντα. Αν για κάποιο λόγο σκυψουμε το κεφάλι μας προς τα εμπρός, οι οπίσθιοι μύες τείνουν να το επαναφέρουν στην ουδέτερη θέση. Όταν κρατάμε το κεφάλι μας σκυμένο για πολλή ώρα μπροστά (πχ με το κινητό μας), οι μυες αυτοί κουράζονται και το σύμπτωμα που εμφανίζεται είναι ένας καυστικός πόνος (σαν παν παιρνει φωτιά η περιοχή) που λέγεται μυϊκός κάματος (fatigue pain).
Θα έλεγε λοιπόν κανείς ότι αναμένουμε όλοι οι άνθρωποι να γεννιόμαστε με λορδωτική καμπύλη στον αυχένα και ότι όταν το σχήμα αλλάζει σε ευθεία ή (ακόμα χειρότερα) σε κύφωση, εμφανίζεται πόνος ή άλλα νευρολογικά συμπτώματα. Ισχύει όμως αυτό; Πολλές μελέτες δείχνουν ότι:
- δεν υπάρχει διαφορά στις γωνίες ανάμεσα σε ανθρωπους με πόνο και σε ανθρώπους χωρίς πόνο
- υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα φύλα: οι άνδρες έχουν μεγαλύτερη λόρδωση σε σχέση με τις γυναίκες.
- Δεν υπάρχει συσχέτιση ηλικίας με την γωνία της λόρδωσης. Με άλλα λογια, δεν υπάρχει τυπική προδιαγεγραμμένη πορεία, ότι δηλαδή όσο μεγαλώνουμε η καμπύλη μικραίνει η μεγαλώνει.
Κι αν η καμπύλη αλλάζει με την πάροδο του χρόνου; ενώ η διαπίστωση ευθειασμού ή κυφωσης σε μια απλή ακτινογαφία αυχένα, από μόνη της δεν σημαίνει απαραίτητα κάτι παθολογικό, η μεταβολή της καμπύλης με την παροδο του χρόνου (αυτό που λέμε απώλεια της λόρδωσης) μπορεί να προκαλέσει μια σειρά προβλήματα όπως:
- μυϊκό πόνο στον αυχένα, που μπορεί να επεκταθεί στον ώμο ή και στο άνω άκρο, αλλά και στο κεφάλι (πονοκέφαλος)
- επιταχύνονται οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις (φθορά) της σπονδυλικής στήλης με αποτέλεσμα να έχουμε συμπτώματα ριζίτιδας όπως πόνο, μούδιασμα ή και παράλυση του χεριού, από κάποιο κομμάτι δίσκου ή οστεόφυτο
- η κλίση προς τα μπρος (κύφωση) μειώνει τον διαθέσιμο χώρο για το νωτιαίο μυελό κι επομένως μπορεί να συμβάλει (μαζί με τα οστεόφυτα κλπ) στην δημιουργία αυχενικής μυελοπάθειας.
Ειδικά μετά τις χειρουργικές επεμβάσεις στο οπίσθιο τμήμα του αυχένα (πεταλεκτομή), η εμφάνιση μετά από μήνες η χρόνια της μετεγχειρητικής κύφωσης, προκαλεί έντονο πόνο και ενδεχομένως νευρολογικά συμπτώματα. Για το λόγο αυτό οι αυχενικές πεταλεκτομές είναι καλό να συνοδεύονται από σπονδυλοδεσία.
Συμπερασματικά: η ύπαρξη ευθειασμού ή ακόμα και κυφωσης σε μια και μόνη ακτινογραφία στον αυχένα δεν σημαίνει και πολλά πράγματα. Θα πρέπει να συσχετισθεί με τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης και του ιστορικού (αν υπάρχει πχ πόνος) για να αποκτήσει σημασία. Αντιθέτως, η τεκμηριωμένη αλλαγή του σχήματος του αυχένα με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να προκαλέσει πόνο ή και νευρολογικά προβλήματα και χρειάζεται την ανάλογη αντιμετώπιση, είτε με συντηρητικό τρόπο (ασκήσεις, φυσικοθεραπεία) είτε με νευροχειρουργική επέμβαση.
Σε ποιον γιατρό να απευθυνθώ για τον ευθειασμό στον αυχένα;
Θα πρέπει να απευθυνθείτε σε έναν Νευροχειρουργό.