Το σύνδρομο θωρακικής εξόδου (thoracic outlet syndrome) είναι μια σειρά συμπτωμάτων που προκαλούνται από την συμπίεση του βραχιόνιου πλέγματος και των υποκλείδιων αγγείων, στην περιοχή του τραχήλου (στο πλάγιο τμήμα του λαιμού μας).

Η θωρακική έξοδος είναι μια ανατομική περιοχή σε μορφή δακτυλίου η οποία σχηματίζεται από τις ανώτερες θωρακικές πλευρές, ακριβώς κάτω από την κλείδα και μέσα από αυτή διέρχεται το βραχιόνιο πλέγμα και τα υποκλείδια αγγεία (αρτηρία και φλέβα).

Το βραχιόνιο πλέγμα, από την άλλη, είναι ένα σύνολο νεύρων κοντά στον ώμο, το οποίο μεταφέρει αισθητικά και κινητικά σήματα από τον νωτιαίο μυελό στα άνω άκρα. Με άλλα λόγια, ελέγχει την αισθητικότητα και την κίνηση των χεριών.

Υπάρχουν 3 τύποι του συνδρόμου της θωρακικής εξόδου:

1. Νευρογενές Σύνδρομο: στον τύπο αυτόν, υπάρχει συμπίεση του βραχιονίου πλέγματος και η κλινική εικόνα περιλαμβάνει νευρολογικές εκδηλώσεις όπως παραισθησία και αδυναμία (παράλυση) του άνω άκρου. Αποτελεί το 95% των περιπτώσεων συνδρόμου θωρακικής εξόδου και κύρια αιτία είναι η καταπόνηση των μυών και η κακή στάση του σώματος.

2. Σύνδρομο Αρτηριακής Συμπίεσης: κύρια αιτία είναι οι ανατομικές αλλοιώσεις της περιοχής, οι οποίες συμπιέζουν την υποκλείδια αρτηρία προκαλώντας στένωση. Αυτό οδηγεί σε αντιρροπιστική διάταση, ανεύρυσμα και την δημιουργία εμβόλου. Αποτελεί το 1-2% των περιπτώσεων. Χαρακτηριστικό είναι το Σύνδρομο Raynaud που εμφανίζεται στον τύπο αυτόν, με περιοδικές αλλαγές στο χρώμα των χεριών.

3. Υποκλείδια-Μασχαλιαία Φλεβική Θρόμβωση: οφείλεται σε συμπίεση της υποκλείδιας-μασχαλιαίας φλέβας στο σημείο της θωρακικής εξόδου, με αποτέλεσμα την δημιουργία θρόμβου. Αποτελεί το 2-3% των περιπτώσεων. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο, οίδημα και κυάνωση (χρώμα μπλε) του άνω άκρου.

Τονίζεται ότι η διάγνωση του συνδρόμου αυτού δεν είναι εύκολη και συνήθως καθυστερεί. Ο λόγος είναι ότι είναι σχετικά σπάνιο (άρα η αντίστοιχη υποψία είναι μικρή), και τα συμπτώματα, ειδικά στη νευρογενή μορφή (δηλ ο πόνος και το μούδιασμα στην περιοχή του χεριού) μοιάζουν πολύ με άλλες πολύ πιο συχνές παθήσεις όπως είναι η αυχενική δισκοκήλη ή το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα.

Η θεραπεία του συνδρόμου θωρακικής εξόδου είναι συνήθως συντηρητική, με φάρμακα, φυσικοθεραπεία και αλλαγή στάσης – χρήσης των μυών. Σε ανθεκτικές περιπτώσεις επιλέγεται η χειρουργική επέμβαση.

Νευρογενές Σύνδρομο

Ποιες είναι οι αιτίες του συνδρόμου αυτού;

Η κυριότερη αιτία είναι η καθημερινή κακή στάση του σώματος και η τακτική καταπόνηση των μυών της περιοχής αυτής. Όταν οι μύες καταπονούνται καθημερινά λόγω αθλημάτων (πχ κολύμβηση), πολύωρης καθιστικής εργασίας ή ενασχόλησης με τον υπολογιστή (κυφωτική στάση), οι μύες κοντά στην περιοχή της θωρακικής εξόδου (τραπεζοειδής, σκαληνοί, ανελκτήρας) βρίσκονται σε μόνιμη σύσπαση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την στένωση του χώρου της θωρακικής εξόδου και την συμπίεση των νεύρων του βραχιόνιου πλέγματος.

Μια άλλη αιτία είναι οι ανατομικές ανωμαλίες πχ χαμηλά ευρισκόμενη ωμική ζώνη, ινομυϊκές ταινίες, ανωμαλίες και υπερτροφία των σκαληνών μυών, μεγάλη και ευρεία πρώτη πλευρά, κάταγμα ή εξόστωση της πρώτης πλευράς ή της κλείδας κλπ

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Το συχνότερο σύμπτωμα είναι ο πόνος στον αυχένα. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι οι διάφορες μορφές επέκτασης που μπορεί να πάρει, στον ώμο, τις ωμοπλάτες, το κεφάλι, το πρόσωπο, την γνάθο, στο στήθος, την μασχάλη ή και σε όλο το χέρι.

Επίσης, εμφανίζεται μούδιασμα κατά μήκος του χεριού, παραισθησία και αδυναμία. Τα συμπτώματα αυτά εντείνονται όταν ο ασθενής καλείται να κρατήσει τα χέρια του ψηλά, σε συγκεκριμένη θέση ή να κάνει επαναλαμβανόμενες κινήσεις.

Πως γίνεται η διάγνωση;

H διάγνωση γίνεται με την κλινική εικόνα, την φυσική εξέταση και τις απεικονιστικές μεθόδους.

Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει την παραισθησία στο ομώνυμο άνω άκρο. Η στροφή της κεφαλής και η κλίση προς την αντίθετη πλευρά προκαλεί αντανάκλαση του πόνου στο χέρι. Επιπλέον, γίνεται ψηλάφηση και ακρόαση της υπερκλείδιας περιοχής για τυχόν ανεύρυσμα ή κάποια οστική παραλλαγή (πχ πολύ μεγάλη πρώτη πλευρά).

Σημαντική είναι η ψηλάφηση του σφυγμού του χεριού και πρέπει να περιλαμβάνεται ο μασχαλιαίος, ο βραχιόνιος, ο κερκιδικός και ο ωλένιος σφυγμός. Διαφορά σε κάποιον από αυτούς δείχνει κώλυμα σε κάποιο σημείο της πορείας της αντίστοιχης αρτηρίας.

Οι νευροφυσιολογικές δοκιμασίες (ηλεκτρομυογράφημα) είναι χρήσιμες για τον αποκλεισμό άλλων νευρολογικών διαταραχών, όπως το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα.

Τέλος, θα πρέπει να εκτελεστεί η δοκιμασία Allen: ο εξεταστής αρχικά συμπιέζει την κερκιδική αρτηρία στον καρπό. Έπειτα, ο ασθενής σφίγγει την γροθιά του προκειμένου να κενωθεί από αίμα και τότε ο εξεταστής σταματάει να συμπιέζει την αρτηρία. Αν το χρώμα επανέλθει στο χέρι σε λιγότερο από 10 δευτερόλεπτα, η δοκιμασία είναι φυσιολογική. Διαφορετικά, υπάρχει κώλυμα στην αιμάτωση του άκρου. Η εξέταση επαναλαμβάνεται και για την ωλένια αρτηρία.

Το υπερηχογράφημα είναι χρήσιμο στην ανίχνευση αγγειακής συμπίεσης και ισχαιμίας σε κάποια περιοχή του άνω άκρου.

Η απλή ακτινογραφία απεικονίζει πιθανές οστικές παραλλαγές όπως μια ευρεία πρώτη πλευρά ή κάποιο κάταγμα αυτής.Τέλος, η μαγνητική τομογραφία έχει διαγνωστική σημασία μόνο σε περίπτωση βλάβης των αυχενικών μεσοσπονδύλιων δίσκων και όχι για την διάγνωση-επιβεβαίωση του συνδρόμου.

Ποια είναι η θεραπεία;

Στην αρχή, η θεραπεία είναι συντηρητική, με παυσίπονα, φυσικοθεραπεία και σωματική άσκηση. Διαρκεί αρκετούς μήνες αλλά στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, υπάρχει ύφεση των συμπτωμάτων και αποφεύγεται η χειρουργική επέμβαση.

Σε περίπτωση αποτυχίας της συντηρητικής θεραπείας και επιμόνων συμπτωμάτων που δυσχεραίνουν την ζωή του ασθενούς επιλέγεται η χειρουργική θεραπεία.

Ο στόχος της επέμβασης είναι η αποσυμπίεση του βραχιονίου πλέγματος και η συχνότερη μέθοδος επιλογής είναι η διαμασχαλιαία διατομή της πρώτης πλευράς.

Σύνδρομο Αρτηριακής Συμπίεσης

Το σύνδρομο αυτό περιγράφει την συμπίεση της υποκλείδιας-μασχαλιαίας αρτηρίας στο σημείο της θωρακικής εξόδου και συχνά συνδέεται με οστικές ανατομικές αλλοιώσεις, όπως κάποιο κάταγμα στην πρώτη πλευρά ή την κλείδα.

Αρχικά, παρατηρείται μια ινώδης πάχυνση του έσω χιτώνα της αρτηρίας. Αυτό μεταπίπτει σε ανεύρυσμα και διατοιχωματικό θρόμβο, με κίνδυνο εμβολής.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ωχρότητα, παραισθησία και ψυχρότητα του άνω άκρου, παραπέμποντας στο σύνδρομο Raynaud. Αν το αίτιο δεν αντιμετωπιστεί, τότε μπορεί να εμφανιστεί ισχαιμία των δακτύλων και γάγγραινα.

Την υποψία για αρτηριακή συμπίεση θέτει το ετερόπλευρο φαινόμενο Raynaud και το αυχενικό φύσημα κατά την ακρόαση. Επί ύπαρξης τέτοιων συμπτωμάτων, πρέπει πάντα να τελείται υπερηχογράφημα. Η θεραπεία είναι χειρουργική.

Υποκλείδια - Μασχαλιαία φλεβική θρόμβωση

Υπάρχει η πρωτοπαθής μορφή (σύνδρομο Paget-Schroetter) που οφείλεται σε ανατομική συμπίεση της υποκλείδιας-μασχαλιαίας φλέβας στην θωρακική έξοδο, κατά την διάρκεια της άσκησης και αποτελεί το 25% των περιπτώσεων.

Η δευτεροπαθής μορφή έχει πολλές αιτίες, η κυριότερη των οποίων είναι η τοποθέτηση κεντρικού φλεβικού καθετήρα και αποτελεί το 40% των περιπτώσεων ΥΦΘ.

Η συχνότητα είναι 2:1 μεταξύ ανδρών και γυναικών και, όσον αφορά την πρωτοπαθή Υποκλείδια - Μασχαλιαία φλεβική θρόμβωση, η μέση ηλικία είναι τα 30 έτη. Εμφανίζεται στο δεξί άνω άκρο συχνότερα από ότι στο αριστερό, ενώ πολλές φορές παρατηρείται και αμφοτερόπλευρη εντόπιση.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν οίδημα στο άνω άκρο και πόνο που επιδεινώνεται με την άσκηση. Μπορεί να εμφανιστεί και κυάνωση του βραχίονα. Η φλεβική γάγγραινα είναι υπαρκτή αλλά αρκετά σπάνια εκδήλωση.

Το υπερηχογράφημα διενεργείται πάντα αρχικά, ενώ η φλεβογραφία αποτελεί την εξέταση εκλογής για την διάγνωση του συνδρόμου.

Η θεραπεία συνίσταται σε 2 παραμέτρους:

1. Την αποκατάσταση της βατότητας της φλέβας, δηλαδή την αφαίρεση του θρόμβου. Αυτό επιτυγχάνεται με θρομβόλυση ή ανοικτή θρομβεκτομή.

2. Την εξάλειψη της συμπίεσης της θωρακικής εξόδου, συνήθως με εκτομή της πρώτης πλευράς.

Σε ποιόν γιατρό να απευθυνθώ αν έχω σύνδρομο θωρακικής εξόδου;

Η διάγνωση του σπάνιου αυτού συνδρόμου γίνεται από Νευροχειρουργό ή Ορθοπεδικό (εκτός αν είναι αγγειακά συμπτώματα οπότε τη διάγνωση βάζει ο Αγγειοχειρουργός). Η χειρουργική θεραπεία γίνεται από γιατρούς με ειδίκευση στο άνω άκρο.