Η αφαίρεση ενός όγκου εγκεφάλου είναι μια νευροχειρουργική επέμβαση όπου ανοίγεται ένα «παράθυρο» στο κρανίο (κρανιοτομία) και αφαιρείται ο όγκος από τον εγκέφαλο με το χειρουργικό μικροσκόπιο και τις τεχνικές της μικρονευροχειρουργικής. Η νοσηλεία στο Νοσοκομείο διαρκεί 5-10 ημέρες. Ο όγκος μπορεί να είναι είτε καλοήθης (πχ μηνιγγίωμα) είτε κακοήθης (πχ γλοιοβλάστωμα).

Ο στόχος της επέμβασης είναι η πλήρης αφαίρεση του όγκου εγκεφάλου, χωρίς να επηρεαστεί η λειτουργία του υπόλοιπου υγιούς εγκεφάλου. Η αφαίρεση συνεπώς γίνεται με σκοπό :

1. να ανακουφιστεί ο ασθενής από τα συμπτώματα του όγκου πχ παράλυση στο χέρι ή το πόδι, πονοκέφαλο, εμετούς κλπ

2. να γίνει ιστολογική εξέταση (βιοψία) για να διαπιστωθεί οριστικά αν ο όγκος είναι καλοήθης ή όχι

3. να προχωρήσει κανείς σε περαιτέρω θεραπείες πχ χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία κλπ

4. σε περιπτώσεις μεγάλων όγκων, να σωθεί η ζωή του ασθενούς.

Συχνές ερωτήσεις για την αφαίρεση ενός όγκου στον εγκέφαλο

Κάθε όγκος εγκεφάλου θέλει χειρουργείο ;

Όχι. Εξαιρούνται οι όγκοι που είναι μικροί σε μέγεθος, δεν έχουν στοιχεία κακοήθειας στη μαγνητική τομογραφία και δεν προκαλούν νευρολογικά συμπτώματα. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, επιλέγεται είτε η παρακολούθηση είτε η στερεοτακτική ακτινοχειρουργική.

Σε μια τέτοια επέμβαση γίνεται πάντα πλήρης αφαίρεση του όγκου ;

Όχι. Σε κάποιες περιπτώσεις – κι αυτό μπορεί να είναι γνωστό και από πριν- ο νευροχειρουργός επιλέγει να αφήσει πίσω ένα μικρό τμήμα του όγκου, προκειμένου να μην βλάψει τον υγιή εγκέφαλο και προκαλέσει νευρολογικό έλλειμμα στην κίνηση, το λόγο, την όραση κλπ. Το υπόλειμμα αυτό του όγκου μπορεί να αντιμετωπιστεί με ακτινοθεραπεία.

Αν δεν κάνω την επέμβαση, από τι κινδυνεύω ;

Κάθε όγκος εγκεφάλου που προκαλεί συμπτώματα και μεγαλώνει, εκτός από το νευρολογικό έλλειμμα, θα φτάσει τελικά σε τέτοιο μέγεθος ώστε να απειλήσει τη ζωή του ασθενούς.

Πόσο επείγον είναι να χειρουργηθώ για έναν όγκο εγκεφάλου ; μπορώ να αναβάλλω την επέμβαση για μερικές ημέρες ;

• η αφαίρεση ενός όγκου εγκεφάλου που ΔΕΝ προκαλεί συμπτώματα, γίνεται σε προγραμματισμένη βάση. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί κανείς να το αναβάλλει για πολύ καιρό : υπάρχει πάντα ο κίνδυνος επιληπτικών κρίσεων ή εγκεφαλικής αιμορραγίας αν αφήνεται ο όγκος μέσα στον εγκέφαλο

• αν ο ασθενής έχει σοβαρά νευρολογικά συμπτώματα, η επέμβαση πρέπει να γίνει μέσα στις επόμενες ημέρες

• τέλος, στη σπάνια περίπτωση όπου ο όγκος είναι πολύ μεγάλος και πιέζει τον εγκέφαλο απειλώντας τη ζωή, η χειρουργική επέμβαση γίνεται σε επείγουσα βάση.

Η ηλικία είναι αντένδειξη για τη χειρουργική επέμβαση ; δηλαδή, μπορεί να χειρουργηθεί κάποιος αν είναι πχ 75 ετών ;

Η μεγάλη ηλικία αυξάνει κάπως τον κίνδυνο επιπλοκών από τη χορήγηση γενικής αναισθησίας και την παραμονή στο Νοσοκομείο. Επίσης, οι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας έχουν συχνά και άλλα παθολογικά προβλήματα στο ιστορικό τους πχ στεφανιαία νόσο, σακχαρώδη διαβήτη κλπ.

Ωστόσο, η εμπειρία έχει δείξει ότι, πολλοί άνθρωποι 80 και 85 ετών υποβάλλονται σε αυτή την επέμβαση χωρίς να παρουσιάσουν κάποιο πρόβλημα. Σε ορισμένους όγκους που δεν έχουν στοιχεία κακοήθειας στη μαγνητική τομογραφία και είναι σχετικά μικρού μεγέθους, μπορεί κανείς να επιλέξει την στερεοτακτική ακτινοχειρουργική αντί του χειρουργείου.

Τι προετοιμασία θα χρειαστεί για το χειρουργείο αυτό ;

Αν έχετε κάποιο σοβαρό παθολογικό πρόβλημα πχ στεφανιαία νόσο ή σακχαρώδη διαβήτη, πρέπει να έχει ρυθμιστεί. Καλό είναι να έχετε ένα χαρτί από το θεράποντα γιατρό σας (πχ καρδιολόγο) που να εξηγεί ακριβώς από τι πάσχετε, τι φάρμακα παίρνετε κλπ.

Αν ο όγκος προκαλεί επιληπτικές κρίσεις, αυτές ρυθμίζονται από το νευροχειρουργό ή το νευρολόγο με αντιεπιληπτικά φάρμακα. Επίσης χορηγείται κορτιζόνη για λίγες μέρες πριν από το χειρουργείο, προκειμένου να ελαττωθεί το οίδημα του εγκεφάλου.

Τι εξετάσεις θα γίνουν πριν το χειρουργείο ;

Συνήθως γίνονται :

• αιματολογικός έλεγχος
• ακτινογραφία θώρακος
• ηλεκτροκαρδιογράφημα
• εξέταση από καρδιολόγο.

Τι θα κάνω με τα φάρμακα που παίρνω ; θα τα παίρνω μόνος μου ;

Κατ’ αρχήν όταν έρθετε στο Νοσοκομείο θα ενημερώσετε λεπτομερώς το γιατρό σας για όλα τα φάρμακα που παίρνετε, ποια είναι και σε τι δόσεις. Αν δεν τα θυμάστε, καλό είναι να τα έχετε σημειώσει από πριν σε ένα χαρτί. Από κει και πέρα, δεν πρέπει πάρετε μόνος σας κανένα φάρμακο, ούτε καν ένα Depon. Θα τα ζητάτε από το νοσηλευτικό προσωπικό.

Πόσο διαρκεί η χειρουργική επέμβαση ;

Η αφαίρεση ενός όγκου εγκεφάλου διαρκεί αρκετές ώρες. Δεν υπάρχει σταθερός χειρουργικός χρόνος διότι ο κάθε όγκος έχει τις δικές του δυσκολίες, ανάλογα με την εντόπιση και την υφή του (αν είναι σκληρός ή μαλακός, αν έχει πλούσια αιμάτωση).

Ο νευροχειρουργός θα σας δώσει μία εκτίμηση για τη διάρκεια πριν από το χειρουργείο. Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, θα υπάρχει ενημέρωση από το προσωπικό του χειρουργείου για την πορεία της επέμβασης.

Πού γίνεται και πόσο μεγάλη θα είναι η τομή ;

Προκειμένου να αφαιρεθεί ένας όγκος εγκεφάλου, αφαιρείται ένα μικρό μέρος από τα μαλλιά μέσα στο χειρουργείο. Η τομή για μία χειρουργική επέμβαση στον εγκέφαλό γίνεται πάντα στο τριχωτό της κεφαλής, δηλ. στην έκταση που καλύπτουν τα μαλλιά, ώστε όταν σε λίγες εβδομάδες θα ξαναβγούν, να καλύψουν την τομή και να μη φαίνεται τίποτα.

Με απλά λόγια, τι ακριβώς γίνεται σε αυτή την επέμβαση ;

Μετά από τη χορήγηση της γενικής αναισθησίας, αφαιρείται ένα μέρος από μαλλιά και το κεφάλι στηρίζεται σε ένα ειδικό πλαίσιο για να μείνει εντελώς ακίνητο κατά τη διάρκεια της επέμβασης. O νευροχειρουργός θα κάνει την τομή στο δέρμα του κεφαλιού.

Στη συνέχεια θα ανοίξει ένα «παράθυρο» στο κρανίο (κρανιοτομία). Ακολουθεί η διάνοιξη της σκληράς μήνιγγας και η είσοδος στον εγκέφαλο με το χειρουργικό μικροσκόπιο και η αφαίρεση του όγκου με τις τεχνικές της μικρονευροχειρουργικής. Στο τελικό στάδιο ο νευροχειρουργός θα κλείσει το χειρουργικό τραύμα.

Ποιες είναι οι επιπλοκές από αυτή την επέμβαση ;

Για την χειρουργική επέμβαση της αφαίρεση όγκου εγκεφάλου, ισχύουν κατ’ αρχήν οι επιπλοκές   της Νευροχειρουργικής. Ειδικά για τις επεμβάσεις στο εγκέφαλο υπάρχει ο κίνδυνος του μετεγχειρητικού αιματώματος, του εγκεφαλικού οιδήματος και των επιληπτικών κρίσεων. Επίσης μπορεί να υπάρχει παροδικό νευρολογικό έλλειμμα πχ αδυναμία στα χέρια ή τα πόδια, ή δυσκολία στην ομιλία.

Τέλος, ορισμένες επεμβάσεις στον εγκέφαλο έχουν τον κίνδυνο εμφάνισης αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου ή υδροκεφάλου. Ο συνολικός κίνδυνος επιπλοκών σε μία νευροχειρουργική επέμβαση για όγκο εγκεφάλου είναι της τάξης του 5-10%.

Τι θα έχω όταν βγω από το χειρουργείο ;

Στις περισσότερες επεμβάσεις αφαίρεσης όγκου εγκεφάλου, ο ασθενής παραμένει μετά το χειρουργείο στη Μονάδα Εντατικής θεραπείας για ένα 24ωρο, για προληπτικούς λόγους. Την επομένη ημέρα αν είναι όλα καλά, θα μεταφερθείτε σε απλό θάλαμο.

Όταν ξυπνήσετε από τη νάρκωση, θα έχετε έναν ελαστικό επίδεσμο στο κεφάλι σας. Θα υπάρχουν διάφοροι σωλήνες (μία παροχέτευση στο τραύμα του κεφαλιού, ενδοφλέβιες γραμμές, ουροκαθετήρας, ρινογαστρικός σωλήνας) οι οποίοι από την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα θα αφαιρούνται ένας-ένας.

Θα πονάω μετά το χειρουργείο ; τι ενοχλήματα θα έχω μετά την επέμβαση ;

Υπάρχουν διάφορα ενοχλήματα τις πρώτες ημέρες μετά από μία κρανιοτομία. Είναι πιθανό να νιώθετε πονοκέφαλο, ζάλη ή τάση προς εμετό μετά το χειρουργείο. Θα σας χορηγηθούν φάρμακα για το λόγο αυτό.

Στο σημείο της τομής, θα νιώθετε ένα μούδιασμα το οποίο θα πάρει αρκετό καιρό μέχρι να φύγει. Επίσης θα νιώθετε «να σας τρώει το κεφάλι σας». Αυτά είναι φυσιολογικά ενοχλήματα και δεν πρέπει να σας ανησυχούν.

Ορισμένες μέρες μετά την επέμβαση ίσως νιώθετε να υπάρχει υγρό κάτω από το δέρμα. Ούτε αυτό είναι πρόβλημα, εκτός αν το τραύμα ανοίξει ή κοκκινίζει ή λερώνει τη γάζα : σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να το δει ο γιατρός σας.

Τέλος υπάρχει περίπτωση να δείτε το ένα ή και τα δύο μάτια να μαυρίζουν από τα υγρά της επέμβασης που κατεβαίνουν με τη βαρύτητα προς τα κάτω. Αυτό υποχωρεί σε 1-2 εβδομάδες.

Μετά το χειρουργείο, πότε θα σηκωθώ ;

Την επομένη του χειρουργείου, αν νιώθετε καλά και δεν ζαλίζεστε θα σας βοηθήσει κάποιος να σηκωθείτε. Μέχρι τότε, πρέπει να κινείτε συνεχώς τα πόδια σας στο κρεβάτι και γενικά να μην είστε ακίνητοι, από φόβο μην πονέσετε ή χαλάσει κάτι στην επέμβαση. Μία από τις σοβαρότερες επιπλοκές σε κάθε χειρουργική επέμβαση είναι η φλεβική θρόμβωση στα πόδια και η πρόληψή της είναι η κίνηση των κάτω άκρων.

Τι οδηγίες θα πάρω πριν από την έξοδο από το Νοσοκομείο ;

Θα ενημερωθείτε για τα φάρμακα που θα πάρετε, τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται και για πόσο καιρό μετά το χειρουργείο και θα σας δοθεί αναρρωτική άδεια. Θα συμπληρωθεί το εξιτήριό σας και θα ειδοποιηθείτε όταν είστε έτοιμοι να φύγετε.

Τι φάρμακα θα πάρω μετά το χειρουργείο και για πόσο καιρό ;

Συνήθως χορηγείται ένα αντιβιοτικό και παυσίπονα για λίγες ημέρες. Επίσης θα πάρετε κορτιζόνη μαζί με ένα φάρμακο για το στομάχι -η δοσολογία εξαρτάται από το είδος του όγκου και τα προεγχειρητικά συμπτώματα. Τέλος είναι πιθανόν να πάρετε ένα αντιεπιληπτικό.

Τι θα μπορώ να τρώω μετά το χειρουργείο ;

Όσες μέρες που θα παίρνετε κορτιζόνη, πρέπει να αποφεύγετε το αλάτι και τα γλυκά. Επίσης καλό είναι να αποφεύγετε το αλκοόλ τον πρώτο καιρό μετά το χειρουργείο, ιδίως αν παίρνετε αντιεπιληπτικά φάρμακα. Ζητείστε λεπτομερείς οδηγίες από το γιατρό σας.

Από τι κινδυνεύω όταν θα φύγω από το Νοσοκομείο, μετά από ένα χειρουργείο αφαίρεσης όγκου εγκεφάλου ;

Ο μόνος κίνδυνος είναι να εμφανίσετε μια επιληπτική κρίση. Αν είχατε κάνει έστω και μια κρίση πριν από την επέμβαση, υπάρχει η μικρή πιθανότητα να επαναληφθεί. Αν πάλι δεν είχατε κάνει κρίσεις, η πιθανότητα να εμφανιστεί επιληπτική κρίση είναι ελάχιστη.

Σε κάθε περίπτωση, αν είναι να συμβεί μια κρίση, αυτό γίνεται κυρίως τις πρώτες ημέρες : αυτός είναι ένας βασικός λόγος για να μείνετε στο Νοσοκομείο τις πρώτες 5-7 ημέρες, ακόμα και αν νιώθετε πολύ καλά.

Τι πρέπει να κάνει κανείς σε μία επιληπτική κρίση ;

Υπάρχουν πολλοί τύποι επιληπτικών κρίσεων, μερικοί είναι πολύ περίεργοι. Ωστόσο, οι ασθενείς που υποβάλλονται σε κρανιοτομία και αφαίρεση όγκου εγκεφάλου εμφανίζουν δύο είδη κρίσεων συνήθως.

Το πρώτο είδος είναι οι γενικευμένες κρίσεις : ο ασθενής χάνει τις αισθήσεις του και κάνει σπασμούς. Ο κίνδυνος είναι να χτυπήσει σοβαρά σε κάποιο σημείο του σώματος.

Το δεύτερο είδος είναι οι εστιακές κρίσεις : το χέρι ή το πόδι αρχίζουν να τρέμουν. Σ αυτού του είδους τις κρίσεις ο ασθενής έχει τις αισθήσεις του και καταλαβαίνει τι του συμβαίνει. Επίσης μια τέτοια κρίση μπορεί να μετατραπεί σε γενικευμένη.

Οι περισσότερες επιληπτικές κρίσεις σταματούν από μόνες τους σε λίγα λεπτά. Αν είστε στο Νοσοκομείο και δείτε κάτι που μοιάζει με κρίση, ειδοποιήστε το νοσηλευτικό προσωπικό. Αν είστε στο σπίτι, αυτό που πρέπει να προσέξετε είναι : αν ο ασθενής έχει γενικευμένη κρίση, φροντίστε μόνο να μην χτυπήσει, ιδίως στο κεφάλι. Αντίθετα με ότι λέγεται, μην προσπαθήσετε να βάλετε τα χέρια ή άλλα αντικείμενα στο στόμα του. Όταν τελειώσει η κρίση, ο ασθενής αρχίζει να συνέρχεται. Στην αρχή είναι ζαλισμένος, αλλά αυτό υποχωρεί σε 15-30 λεπτά. Ενημερώστε το γιατρό σας.

Σε πόσες ημέρες θα μπορώ να ταξιδέψω ;

Θα μπορείτε να ταξιδέψετε ως συνοδηγός όταν βγείτε από το νοσοκομείο. Αν το ταξίδι είναι πολύωρο, καλό είναι να σταματάτε κάθε 2 ώρες και να βγαίνετε από το αυτοκίνητο. Επίσης, για το ταξίδι με το πλοίο, δεν υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Σ’ ότι αφορά το αεροπλάνο, καλό είναι να το αποφύγετε τον πρώτο καιρό. Συζητήστε το με το γιατρό σας.

Από πότε θα μπορώ να κάνω γυμναστική ; σπορ ;

Θα μπορείτε και πρέπει να περπατάτε ελεύθερα από την πρώτη ημέρα του χειρουργείου. Είναι η καλύτερη άσκηση. Αν πρόκειται για κολύμβηση, πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 3 μήνες, λόγω του κινδύνου των επιληπτικών κρίσεων. Τέλος αν ασχολείστε με ανταγωνιστικά σπορ, όπου υπάρχει μεγάλη ένταση και κίνδυνος χτυπήματος στο κεφάλι πχ ποδόσφαιρο ή μπάσκετ, θα πρέπει να έχουν περάσει τουλάχιστον 12 μήνες από το χειρουργείο. Θυμηθείτε : αν κάνετε μια δραστηριότητα που σας κουράζει, αυξάνετε τον κίνδυνο επιληπτικής κρίσης.

Θα χρειαστεί κάποια απεικονιστική εξέταση μετά το χειρουργείο για αφαίρεση όγκου εγκεφάλου ;

Τις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται μία αξονική τομογραφία την επομένη του χειρουργείου. Από κει και πέρα συνήθως γίνεται μαγνητική τομογραφία μετά από 3 μήνες.

Τις επόμενες ημέρες μετά το χειρουργείο, σε ποιες περιπτώσεις θα πρέπει να ανησυχήσω και να πάρω τηλέφωνο το γιατρό μου ;

Θα πρέπει να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας :

1. αν υπάρξει πρόβλημα με το τραύμα (αν ανοίξει, τρέχει κάποιο υγρό, πρηστεί ή κοκκινίσει)

2. αν εμφανιστεί ένα σύμπτωμα που δεν είχατε πριν από το χειρουργείο πχ αδυναμία στα πόδια, δυσκολία στην ομιλία, ελάττωση της όρασης κ.ο.κ.

3. αν εμφανίσετε πυρετό πάνω από 38

4. αν έχετε κάποια αντίδραση σε ένα από τα φάρμακα πχ εξάνθημα

5. αν εμφανίσετε επιληπτική κρίση ή οποιαδήποτε ακούσια κίνηση (τρέμει το χέρι ή το πόδι σας κ.ο.κ.)

6. τέλος, αν εμφανίσετε αιφνίδιο πόνο ή πρήξιμο στη γάμπα : υπάρχει πιθανότητα φλεβικής θρόμβωσης.

Σε ποιόν γιατρό θα πρέπει να απευθυνθώ για την αφαίρεση ενός όγκου εγκεφάλου ;

Θα πρέπει να επισκεφθείτε ένα Νευροχειρουργό.

* δείτε επίσης τις ενότητες όγκοι εγκεφάλου και νευροχειρουργικές επεμβάσεις.