Τα οστεοπορωτικά κατάγματα εμφανίζονται πιο συχνά στη σπονδυλική στήλη, διπλάσια σε σχέση με άλλες εντοπίσεις όπως πχ το ισχίο. Ένα οστεοπορωτικό κάταγμα μπορεί να προκληθεί ακόμα και χωρίς ιδιαίτερη βία, από ένα απλό πέσιμο στο σπίτι ή καμιά φορά και χωρίς καμία κάκωση. Η διάγνωση γίνεται με απλή ακτινογραφία και ακόμα καλύτερα με μαγνητική τομογραφία.

Συχνό είναι να διαπιστώνεται ένα (παλιό) κάταγμα σ’ έναν σπόνδυλο χωρίς να αναφέρεται πόνος. Ακόμα κάποιες φορές, υπάρχουν δύο ή και περισσότερα κατάγματα, με διαφορετικούς βαθμούς παλαιότητας. Η θεραπεία είναι με διάφορα βήματα: παυσίπονα, ρύθμιση της οστεοπόρωσης, κηδεμόνας, ειδικές ασκήσεις, περπάτημα και σε ορισμένες περιπτώσεις χειρουργική επέμβαση, δηλ. είτε κυφοπλαστική (τοποθέτηση τσιμέντου με ένεση μέσα στο σπόνδυλο) είτε σπονδυλοδεσία.

Συχνές ερωτήσεις για τα οστεοπορωτικά κατάγματα στη σπονδυλική στήλη

Τι ακριβώς συμβαίνει σ' ένα οστεοπορωτικό κάταγμα;

Η οστεοπόρωση είναι μια νόσος στην οποία τα οστά γίνονται εύθρυπτα δηλ. έχουν την τάση να σπάνε εύκολα. Εμφανίζεται ειδικά στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Η νόσος δεν έχει κάποιο σύμπτωμα μέχρι να γίνει ένα κάταγμα. Τα οστεοπορωτικά κατάγματα εμφανίζονται πιο συχνά στη σπονδυλική στήλη, διπλάσια σε σχέση με άλλες εντοπίσεις όπως πχ το ισχίο. Υπολογίζεται ότι στις ΗΠΑ συμβαίνουν 700. 000 τέτοια κατάγματα κάθε χρόνο.

Με την πάροδο του χρόνου οι σπόνδυλοι γίνονται μαλακοί και εύθρυπτοι, το σχήμα τους αλλάζει και γίνεται σφηνοειδές. Αυτό εξηγεί την τάση που έχουν οι άνθρωποι να χάνουν ύψος και να καμπουριάζουν, ειδικά μετά την ηλικία των 60. Ένα οστεοπορωτικό κάταγμα μπορεί να προκληθεί ακόμα και χωρίς ιδιαίτερη βία, από ένα απλό πέσιμο στο σπίτι ή καμιά φορά και χωρίς καμία κάκωση: υπάρχουν άνθρωποι που ένιωσαν έναν απότομο πόνο στην πλάτη ενώ έσκυψαν να πιάσουν κάτι. Τα κατάγματα αυτά, που συμβαίνουν χωρίς ιδιαίτερη άσκηση βίας, λέγονται παθολογικά κατάγματα. Ένα παθολογικό κάταγμα μπορεί εκτός από την οστεοπόρωση να οφείλεται και σε όγκο ή λοίμωξη της σπονδυλικής στήλης.

Τι συμπτώματα έχει ένα οστεοπορωτικό κάταγμα;

Το τυπικό σύμπτωμα είναι ο πόνος στην πλάτη ή τη μέση. Καμιά φορά υπάρχει εμφανής κύφωση (καμπούρα). Το οστεοπορωτικά κατάγματα εμφανίζονται συνήθως στην ανώτερη οσφυϊκή ή την κατώτερη θωρακική μοίρα. Πολλές φορές η εντόπιση του πόνου δεν έχει ανατομική σχέση με το σημείο του κατάγματος κι έτσι πχ μπορεί ο ασθενής να αναφέρει ότι πονάει χαμηλά στη μέση ή ακόμα και μπροστά στην κοιλιά, αλλά το κάταγμα να είναι θωρακικό. Επίσης ο πόνος μπορεί να αντανακλά και σε κάποιο πόδι.

Ο πόνος ενός τέτοιου κατάγματος επιτείνεται στην όρθια στάση και στην κίνηση, ενώ υφίεται (μαλακώνει) όταν ο πάσχων ξαπλώσει. Ο βήχας και το φτάρνισμα μπορεί να επιδεινώσουν στιγμιαία αυτό τον πόνο. Τονίζεται και πάλι ότι μικρά κατάγματα μπορεί να ΜΗΝ έχουν πόνο (είναι όπως λέμε ασυμπτωματικά) και να βρεθούν τυχαία σε μια ακτινογραφία.

Πως ξέρουμε αν ένα κάταγμα που βρέθηκε σε μια απλή ακτινογραφία είναι παλιό ή καινούργιο;

Όντως με την ακτινογραφία δεν μπορεί συνήθως να απαντηθεί το ερώτημα αυτό. Χρειάζεται μαγνητική τομογραφία ή πιο σπάνια σπινθηρογράφημα οστών (bone scan).

Ποια είναι η αντιμετώπιση ενός κατάγματος από οστεοπόρωση;

Η αντιμετώπιση είναι εξής :

1) βεβαιωνόμαστε ότι υπάρχει όντως οστεοπόρωση. Αν δεν έχει γίνει η μέτρηση οστικής πυκνότητας (DEXA) την κάνουμε. Αν υπάρχει οστεοπόρωση, δίνουμε (ή τροποποιούμε την) αντι-οστεοπορωτική αγωγή. Αν δεν υπάρχει, τότε πρέπει να καθοριστεί γιατί έγινε το παθολογικό κάταγμα. Πιθανές άλλες διαγνώσεις είναι ο όγκος (καλοήθης ή κακοήθης) και η λοίμωξη από κάποιο μικρόβιο

2) χορηγούμε παυσίπονα, λαμβάνοντας υπ' όψη την ηλικία και τα υπόλοιπα παθολογικά προβλήματα του ασθενούς. Συνήθως τον πρώτο καιρό ο πόνος είναι πολύ έντονος και για το λόγο αυτό βοηθάνε και τα οπιούχα φάρμακα

3) γενικά δεν συνιστούμε παραμονή στο κρεβάτι, παρά μόνο για λίγες ημέρες στην αρχή. Ο ασθενής ενθαρρύνεται να περπατάει κάθε μέρα όσο μπορεί. Η παρατεταμένη παραμονή στο κρεβάτι (πχ 2-3 μήνες) είναι θεραπεία που έχει νόημα μόνο σε εξαιρετικά μεγάλης ηλικίας αδύναμους ασθενείς.

4) εφαρμόζουμε έναν κηδεμόνα. Ο κηδεμόνας είναι φτιαγμένος από σκληρό πλαστικό με κάποιες μεταλλικές ενισχύσεις. Η καλύτερη (αλλά και πιο δαπανηρή) μέθοδος είναι η κατασκευή που προσαρμόζεται πάνω στο σώμα του ασθενούς.

5) Σε συνεργασία μ έναν φυσικοθεραπευτή μαθαίνουμε στον ασθενή ειδικές ασκήσεις ενίσχυσης των μυών του κορμού

6) Σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται χειρουργική επέμβαση : κυφοπλαστική ή σπονδυλοδεσία

7) Παρακολουθούμε τον ασθενή για τουλάχιστον 3 μήνες (με μια νέα ακτινογραφία κάθε μήνα). Θεωρητικά σε τρεις μήνες το κάταγμα έχει επουλωθεί και ο πόνος έχει φύγει. Αν δεν συμβαίνει αυτό, μπορεί να υπάρχει είτε επιδείνωση του κατάγματος (κατάρρευση του σπονδυλικού σώματος ή κύφωση) είτε νέο κάταγμα σε άλλη περιοχή.

Σε ποιες περιπτώσεις χρειάζεται χειρουργική επέμβαση; Ποια μέθοδο επιλέγουμε και με τι κριτήριο;

Γενικά σ ένα οστεοπορωτικό κάταγμα, εφαρμόζουμε πρώτα την θεραπεία με φάρμακα, κηδεμόνα και ασκήσεις. Αν μετά από 3-4 εβδομάδες ο πόνος είναι ακόμα αφόρητος, τότε επιλέγουμε τη χειρουργική θεραπεία. Στις πιο πολλές περιπτώσεις, μπορεί να γίνει κυφοπλαστική. Αν υπάρχει κίνδυνος παράλυσης των ποδιών ή η μορφολογία του κατάγματος δεν επιτρέπει την έγχυση τσιμέντου, τότε επιλέγουμε την σπονδυλοδεσία.

Η πρώτη μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε ήταν η σπονδυλοδεσία, που συχνά συνδυάζεται και με αποσυμπίεση των νεύρων ή του νωτιαίου μυελού. Πρόκειται για μεγάλη χειρουργική επέμβαση, με διάρκεια περίπου 4 ωρών και σχετική απώλεια αίματος.

Η νεότερη μέθοδος είναι η κυφοπλαστική, στην οποία εισάγεται στο σπόνδυλο ειδικό τσιμέντο (PMMA) υπό ακτινοσκοπική καθοδήγηση. Η μέθοδος εφαρμόζεται διεθνώς εδώ και πάνω από 20 χρόνια και γενικά είναι σε μεγάλο βαθμό ασφαλής και αποτελεσματική. Επίσης είναι μικρότερης διάρκειας, δεν έχει σοβαρή απώλεια αίματος και γίνεται με μικρές τομές. Βλέπει κανείς ότι η νεότερη μέθοδος φαίνεται να υπερτερεί σε σχέση με την κλασική. Ωστόσο, δεν είναι όλα τα κατάγματα υποψήφια για την μέθοδο αυτή. Όταν ο σπόνδυλος έχει καταρρεύσει εντελώς ή έχει σπάσει ο οπίσθιος φλοιός του σώματός του, αλλά και όταν η κύφωση είναι πολύ μεγάλη ή απειλείται νευρολογική αναπηρία, η μέθοδος δεν μπορεί να εφαρμοστεί.

Σε ποιόν γιατρό θα πρέπει να απευθυνθώ για ένα κάταγμα σπονδυλικής στήλης;

Η θεραπεία ενός τέτοιου κατάγματος γίνεται από γιατρό που ασχολείται ειδικά με τη σπονδυλική στήλη και μπορεί να είναι Ορθοπαιδικός ή Νευροχειρουργός.

* δείτε επίσης τις ενότητες σπονδυλική στήλη, κύφωση και σπονδυλοδεσία.