Τι είναι με δύο λόγια η κεφαλαλγία τάσης;
Η κεφαλαλγία τάσης (tension headache) είναι η συχνότερη μορφή πονοκεφάλου. Πρόκειται για έναν διάχυτο, ήπιας έως μέτριας έντασης πονοκέφαλο που περιγράφεται σαν «μια σφιχτή ζώνη γύρω από το κεφάλι».
Τα σποραδικά επεισόδια κεφαλαλγίας τάσης είναι συχνά στον πληθυσμό και δεν εγείρουν ανησυχία. Σημαντικό ρόλο στην μετατροπή αυτών σε χρόνια κεφαλαλγία τάσης παίζει η συστηματική χρήση παυσίπονων
Α. Καργάδου, Νευρολόγος ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΩΝ
Σε τι οφείλεται η κεφαλαλγία τάσης;
Η παλιότερη ερμηνεία ήταν ότι η κεφαλαλγία τάσης προκαλείται από σύσπαση (τάση, tension) των μυών της κεφαλής (δηλ του προσώπου, του τραχήλου και του τριχωτού της κεφαλής). Οι νεότερες μελέτες δεν απέδειξαν αυτό το μηχανισμό, δηλαδή δεν βρέθηκε αυξημένη μυϊκή τάση στους πάσχοντες από αυτό το είδος πονοκεφάλου, εξ ου και η σύγχρονη ονομασία είναι κεφαλαλγία τύπου τάσης (tension type headache).
Αυτό που έχει βρεθεί είναι η αλλαγή στη συγκέντρωση στο αίμα ουσιών που σχετίζονται με την λειτουργία των νευρικών κυττάρων, όπως η σεροτονίνη και οι ενδορφίνες.
Υπάρχουν παράγοντες που πυροδοτούν την εμφάνιση της κεφαλαλγίας τάσης;
Οι γνωστοί παράγοντες (triggering factors) που πυροδοτούν την εμφάνιση της κεφαλαλγίας τάσης είναι:
• το stress
• η κατάθλιψη
• η κακή στάση του σώματος, όπως πχ όταν κάποιος εργάζεται για πολλές ώρες με σκυμμένο το κεφάλι.
• οι διαταραχές του ύπνου.
Είναι συχνή νόσος; υπάρχει προτίμηση σε άνδρες ή γυναίκες; σε τι ηλικίες εμφανίζεται;
Η κεφαλαλγία τάσης είναι η συχνότερη μορφή πονοκεφάλου. Υπολογίζεται ότι το 90% των γυναικών και το 70% των ανδρών θα εμφανίσει κεφαλαλγία τάσης σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Είναι συχνότερη σε γυναίκες και ειδικά γύρω στην ηλικία των 40 ετών. Ωστόσο, η κεφαλαλγία τάσης περιγράφεται σε κάθε ηλικία.
Πως εκδηλώνεται η κεφαλαλγία τάσης;
Η κεφαλαλγία τάσης είναι ένας διάχυτος τύπος πονοκεφάλου, που εντοπίζεται γύρω από το κεφάλι, σαν μια σφιχτή ζώνη, από το μέτωπο, στους κροτάφους έως το πίσω μέρος του κεφαλιού. Η ένταση του πόνου δεν είναι συνήθως τόση όση πχ στην ημικρανία.
Πόσο διαρκεί μια κρίση κεφαλαλγίας τάσης; Πόσο συχνά εμφανίζεται; υπάρχει περιοδικότητα δηλ. να το παθαίνει κάποιος μια φορά την εβδομάδα;
Μια κρίση μπορεί να διαρκέσει από 30 λεπτά, έως και ώρες ή μέρες. Ως προς την χρονική κατανομή, υπάρχουν ασθενείς με πονοκέφαλο σποραδικό (ορισμένες φορές το μήνα) αλλά και ασθενείς με πιο συχνούς, σχεδόν καθημερινούς πονοκεφάλους. Να σημειωθεί ότι ορίζεται ως χρόνια κεφαλαλγία τάσης, η περίπτωση όπου έχουμε πάνω από 15 ημέρες το μήνα με πονοκέφαλο, για τουλάχιστον 3 μήνες.
Σε τι διαφέρει η κεφαλαλγία τάσης από την ημικρανία;
1. η ημικρανία, είναι συνήθως (αλλά όχι πάντα) ετερόπλευρος πονοκέφαλος δηλ εντοπίζεται στη μια μεριά του κεφαλιού και έχει συχνά σφύζοντα χαρακτήρα (σαν να ακούει κανείς το σφυγμό του). Η κεφαλαλγία τάσης από την άλλη εντοπίζεται περιφερικά γύρω από το κεφάλι
2. η ημικρανία οδηγεί τον πάσχοντα σε ένα ήσυχο και σκοτεινό δωμάτιο (φωτοφοβία, ηχοφοβία). Αν συνεχίσει τη σωματική δραστηριότητα πχ ανεβαίνει σκάλες ή περπατάει, ο πονοκέφαλος της ημικρανίας επιδεινώνεται. Τα χαρακτηριστικά αυτά δεν υπάρχουν στην κεφαλαλγία τάσης
3. η ημικρανία μπορεί να συνοδεύεται από οπτικές διαταραχές (αύρα, με φωτάκια και λάμψεις), ναυτία και εμετό, και σπανιότερα μούδιασμα στο χέρι ή το πόδι .
Έχω συχνούς πονοκεφάλους, που μοιάζουν στην περιγραφή με την κεφαλαλγία τάσης. Θα πρέπει να επισκεφθώ το γιατρό;
Αν οι πονοκέφαλοί σας είναι σποραδικοί (δηλ λίγες φορές το μήνα) και δεν χρειάζεστε μεγάλες ποσότητες από παυσίπονα, δεν χρειάζεται να επισκεφθείτε ένα γιατρό. Αν αντιθέτως, έχετε πολλές φορές πονοκέφαλο μέσα στο μήνα και χρησιμοποιείτε μεγάλες ποσότητες από παυσίπονα, τότε χρειάζεστε βοήθεια από ένα Νευρολόγο.
Σε περίπτωση που ο πονοκέφαλος έχει επικίνδυνους χαρακτήρες (πχ συνοδεύεται από πυρετό, αυχενική δυσκαμψία, αδυναμία στο χέρι ή το πόδι κ.ο.κ.) θα χρειαστείτε εξέταση από Νευρολόγο. Κανένας πονοκέφαλος δεν πρέπει να χαρακτηρίζεται αυθαίρετα (και άρα να θεωρείται αθώος) ως «ημικρανία» ή «κεφαλαλγία τάσης», αν δεν τεθεί η σωστή διάγνωση από Νευρολόγο.
Πως μπαίνει η διάγνωση της κεφαλαλγίας τάσης;
Συνήθως το ιστορικό και η νευρολογική εξέταση αρκούν. Επίσης, είναι πολύ βοηθητικό να έχει καταγράψει κανείς τους πονοκεφάλους του (τι μέρες και ώρες εμφανίζονται, τι τους προκαλεί και τι τους ανακουφίζει, με τι φάρμακα περνάει κ.ο.κ.) σε αυτό που ονομάζεται ημερολόγιο πονοκεφάλου (headache calendar). Αν υπάρχει αμφιβολία για τη φύση του πονοκεφάλου, γίνεται απεικονιστικός έλεγχος με αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου.
Εκτός από ενοχλητική, είναι και επικίνδυνη η κεφαλαλγία τάσης; Υπάρχουν επιπλοκές;
Το σημαντικότερο πρόβλημα που προκαλεί η κεφαλαλγία τάσης είναι η κατάχρηση των αναλγητικών. Συγκεκριμένα, υπάρχουν πολλοί ασθενείς που παίρνουν μεγάλες ποσότητες από παυσίπονα (ακόμα και 5-10 την ημέρα) και σε χρόνια βάση, με αποτέλεσμα να αναπτύσσουν ένα είδος αντοχής, ο πονοκέφαλος να μην περνάει και βέβαια να εκτίθενται στις παρενέργειες της χρόνιας χρήσης. Η κεφαλαλγία τάσης δεν έχει συνέπειες αυτή καθ’ αυτή στον οργανισμό. Αυτό που επιφέρει ωστόσο, είναι αρκετά σοβαρό, υπό την έννοια ότι ο πάσχων δεν μπορεί να εργαστεί σωστά ή να διασκεδάσει με την οικογένεια και τους φίλους του.
Ποια είναι η θεραπεία της κεφαλαλγίας τάσης;
Η θεραπεία της κεφαλαλγίας τάσης χωρίζεται σε:
• αντιμετώπιση του πονοκεφάλου, με φάρμακα και μη φαρμακευτικά μέσα
• πρόληψη του πονοκεφάλου, και πάλι με φάρμακα και μη φαρμακευτικά μέσα.
Με ποια φάρμακα αντιμετωπίζεται η κεφαλαλγία τάσης;
Η κεφαλαλγία τάσης αντιμετωπίζεται με:
1. κοινά παυσίπονα (παρακεταμόλη και ασπιρίνη)
2. μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ιβουπροφένη, ναπροξένη, ινδομεθακίνη)
3. συνδυασμούς φαρμάκων όπως παρακεταμόλη με καφεΐνη ή με κωδεΐνη.
Τι άλλο μπορώ να κάνω (ποια είναι τα μη φαρμακευτικά μέσα) για τον πόνο της κεφαλαλγίας τάσης;
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τεχνικές για μυϊκή χαλάρωση, όπως :
• κρύα ή ζεστά επιθέματα (άλλοι ασθενείς προτιμούν το ένα, άλλοι το άλλο) πχ μια φανέλα με παγάκια (ή μια παγοκύστη) ή ένα ζεστό ντους (ή μια ζεστή πετσέτα)
• μαλάξεις (massage).
Με ποια φάρμακα μπορώ να προλάβω την εμφάνιση της κεφαλαλγίας τάσης;
Όταν η κεφαλαλγία τάσης έχει χρόνιο χαρακτήρα (πάνω από 15 ημέρες το μήνα με πονοκέφαλο, για τουλάχιστον 3 μήνες) τότε ο Νευρολόγος μπορεί να χορηγήσει:
1. τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (αμιτριπτυλίνη, νορτριπτυλίνη)
2. SSRI αντικαταθλιπτικά (παροξετίνη, φλουοξετίνη, βενλαφαξίνη).
Τι μπορώ να κάνω εκτός από τα φάρμακα, για να προλάβω την κεφαλαλγία τάσης;
Εφ’ όσον είναι γνωστό ότι το stress πυροδοτεί την εμφάνιση της κεφαλαλγίας τάσης, μπορείτε να εφαρμόσετε μη φαρμακευτικές μεθόδους για να ελαττώσετε το stress και έτσι να προλάβετε την εμφάνιση της:
1. τεχνικές μυϊκής χαλάρωσης με γιόγκα ή διαλογισμό
2. biofeedback
3. βελονισμό
4. μαλάξεις (massage)
5. ψυχοθεραπεία πχ γνωσιακού τύπου (cognitive behavioral therapy)
6. ο κάθε άνθρωπος έχει τους δικούς του τρόπους για να χαλαρώσει πχ να ακούσει την αγαπημένη του μουσική ή να κάνει έναν περίπατο.
Προηγείται κάτι από την έναρξη της κρίσης; δηλ. πως μπορώ να καταλάβω ότι έρχεται η κρίση;
Η κεφαλαλγία τάσης δεν έχει προειδοποιητικά σημεία όπως πχ είναι η αύρα στην ημικρανία.
Μήπως πρέπει να γίνεται πάντα μαγνητική τομογραφία σε κάθε περίπτωση κεφαλαλγίας τάσης ;
Όχι. Μαγνητική τομογραφία πρέπει να γίνεται μόνο αν υπάρχει κάποιο νευρολογικό σύμπτωμα όπως διπλωπία, αδυναμία στο χέρι ή το πόδι και άρα υπάρχει υποψία για κάποιο σοβαρό αίτιο πχ όγκος εγκεφάλου.
Έχω ιστορικό κεφαλαλγίας τάσης εδώ και χρόνια. Πρόσφατα μου εμφανίστηκε ένα άλλο είδος πονοκεφάλου, με διαφορετική εντόπιση. Να συνεχίσω τα ίδια φάρμακα με πριν;
Όχι. Η εμφάνιση διαφορετικού τύπου πονοκεφάλου σε έναν ασθενή με χρόνιο γνωστό πονοκέφαλο, είναι ύποπτο σημείο. Πρέπει οπωσδήποτε να γίνει εξέταση από γιατρό.
Σε ποιόν γιατρό πρέπει να απευθυνθώ για την κεφαλαλγία τάσης;
Θα πρέπει να επισκεφθείτε Νευρολόγο .