Οι ιερολαγόνιες αρθρώσεις είναι δύο μεγάλες αρθρώσεις (μια δεξια και μια αριστερά) που βρίσκονται στο πίσω μέρος της πυέλου (λεκάνης) και ενώνουν τη σπονδυλική στήλη με τα κάτω άκρα.

Όταν υπάρχει πόνος στην περιοχή αυτή έχουμε το λεγόμενο σύνδρομο ιερολαγόνιας άρθρωσης (Sacroiliac Joint Syndrome). Όταν ο πόνος οφείλεται σε φλεγμονή, η πάθηση ονομάζεται ειδικότερα ιερολαγονίτιδα (sacroiliitis).

Ο πόνος από την ιερολαγόνια άρθρωση εντοπίζεται συνήθως στο πίσω μέρος της λεκάνης (εκεί που βρίσκονται τα λακκάκια της μέσης), αλλά μπορεί να αντανακλά στη μέση, το γλουτό, το ισχίο ή ακόμα και το πόδι. Έτσι συχνά μπλέκεται ο πόνος της μεσης (οσφυαλγία) με τον πόνο της ιερολαγονίου ή ακόμα και της αρθρίτιδας του ισχίου με αποτέλεσμα η διάγνωση του συνδρόμου να είναι αρκετά δύσκολη.

Η διάγνωση γίνεται με ειδικές δοκιμασίες που περιλαμβάνουν κινητοποίηση του ποδιού σε σχέση με τη λεκάνη (provocatice tests), συνεχίζεται με μαγνητική τομογραφία και ενδεχομένως ολοκληρώνεται με ειδική ένεση με ακτινολογικό μηχάνημα.

Η αιτιολογία μπορεί να είναι μηχανική (τραυματισμός), λοιμώδης (κάποιο μικροβιο), ρευματολογική νόσος (αυτοάνοσο) κλπ. Η εγκυμοσύνη, μια ανισοσκελία, αλλά και προηγηθείσα επέμβαση στη μέση η το ισχίο μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν την κατάσταση αυτή.

Η θεραπεία είναι αρχικά συντηρητική, με φάρμακα, ασκήσεις που μας δείχνει ο φυσικοθεραπευτής και ενδεχομένως έναν κηδεμονα. Επίσης μπορεί να γίνει έγχυση τοπικού αναισθητικού και κορτιζόνης και απονεύρωση της περιοχής με ραδιοσυχνότητες ή με κρυοπηξία. Σε πολύ σπάνιες, ανθεκτικές περιπτώσεις, γίνεται χειρουργική επέμβαση σταθεροποίησης που θυμίζει την κλασική σπονδυλοδεσία.

Συχνές ερωτήσεις

Που βρίσκεται η ιερολαγόνια άρθρωση; Ποιος είναι ο ρόλος της;

Οι ιερολαγόνιες αρθρώσεις βρίσκονται στο πίσω μέρος της πυέλου (λέκανης) εκεί που υπάρχουν τα λακκάκια της μέσης. Υπάρχει μια άρθρωση δεξια και μια αριστερά. Οι αρθρώσεις αυτές είναι από τις μεγαλύτερες στο ανθρώπινο σώμα και ενώνουν το ιερό οστό με το λαγόνιο τμήμα της πυέλου, εξ ου και η ονομασία της.

Η άρθρωση αυτή δέχεται πολύ μεγάλες δυνάμεις (φορτία) διότι μεταβιβάζει όλο το βάρος του κορμού στα πόδια. Το πρόσθιο τμήμα της είναι τυπική διάρθρωση (synovial joint) δηλαδή έχει χόνδρο και στο εσωτερικό μια μικρή ποσότητα υγρού. Παρατηρείται και μια ελάχιστη κίνηση στην περιοχή αυτή.

Το οπίσθιο τμήμα της αντιθέτως, είναι ένα παχύ στρώμα από συνδέσμους και μυες και είναι ακίνητο. Η άρθρωση εκφυλίζεται (αρθρίτιδα) όπως όλες οι αρθρώσεις του σώματος και μετά την ηλικία των 50 ετών η συχνά μικροκίνηση πάυει διότι τα οστά ενώνονται μεταξύ τους.

Που εντοπίζεται ο πόνος της ιερολαγόνιας άρθρωσης; Τι χαρακτήρες έχει;

Ο πόνος τυπικά εντοπίζεται στο πίσω μέρος της λεκάνης. Ενδεχομένως μπορεί να αντανακλά στη μέση, το γλουτό, το ισχίο και πιο σπάνια την οπίσθια επιφάνεια του μηρού, την κοιλιά (βουβωνική χώρα) και το πόδι. Για το λόγο αυτό συχνά ο πόνος μπλέκεται με την οσφυαλγία και την αρθρίτιδα του ισχίου. Καμία φορά μετατοπίζεται από αριστερά στα δεξιά και τούμπαλιν.

Ο πόνος συχνά ξεκινάει με κάποιο τραυματισμό (μια πτώση ή επαναλαμβανόμενη καταπόνηση της περιοχής). Ο πόνος σχετίζεται με συγκεκριμένες κινήσεις πχ να σηκώνεται κανείς από μια καρέκλα, να αλλάζει πόδι, να ανεβαίνει σκαλιά κλπ. Τονίζεται ότι δεν υπάρχει ειδικός χαρακτήρας του πόνου αυτού. Παρόμοια εκδήλωση μπορεί να έχουν και οι παθησεις της σπονδυλικής στήλης ή του ισχίου, ακόμα και ένας μυϊκός τραυματισμός (θλάση).

Υπάρχουν ειδικές δοκιμασίες που μπορεί να αναδείξουν τον πόνο αυτό;

Έχουν περιγραφεί κάποιες ειδικές δοκιμασίες (provocative tests) που γίνονται στο ιατρείο και συνήθως περιλαμβάνουν την κινητοποίηση του ποδιού σε σχέση με τη λεκάνη. Μια μεμονωμένη θετική δοκιμασία δεν αποδεικνύει κάτι, αν όμως 3 από τις 5 δοκιμασίες βγουν θετικές, η πιθανότητα να είναι ο πόνος από την ιερολαγόνια άρθρωση είναι αρκετά μεγάλη. Και πάλι τονίζεται ότι οι δοκιμασίες αυτές, όπως και το ιστορικό (βλ. προηγούμενη ερώτηση) είναι ενδεικτικές αλλά δεν αποδεικνύουν 100% την προέλευση του πόνου.

Ποιοι παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν την εμφάνιση η επιδείνωση του πόνου αυτού;

Ορισμένοι γνωστοί παράγοντες κινδύνου είναι:

1 η εγκυμοσύνη, που προκαλεί χαλάρωση των συνδέσμων και αλλάγη της θεσης της αρθρωσης καθώς μεγαλώνει το έμβρυο

2 η ανισοσκελία (διαφορά στο μήκος ανάμεσα στο αριστερό και το δεξί πόδι)

3 μια πάθηση της σπονδυλικής στήλης (πχ σκολίωση) ή του ισχίου

4 διαταραχή στη βάδιση

5 επεμβάσεις σπονδυλοδεσίας στη μέση (όσο πιο πολλά επίπεδα, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος).

Ποια μπορεί να είναι η αιτία του πόνου από την ιερολαγόνια άρθρωση;

Εκτός από τους προαναφερθέντες παράγοντες κινδύνου, ο πόνος μπορεί να προκαλείται από:

1 μηχανικό τραυματισμό (είτε μια πτώση, είτε καθημερινή καταπόνηση της περιοχής)

2 λοίμωξη από κάποιο μικρόβιο

3 οστεοαρθρίτιδα (όπως η αρθρίτιδα σε άλλα σημεία του σώματος πχ ισχίο, γόνατο κ.ο.κ.)

4 αυτοάνοσο νόσημα (σπονδυλοαρθροπάθεια)

5 πολύ σπάνια ένας όγκος της περιοχής αυτής

ΥΓ όταν υπάρχει φλεγμονή (είτε από μικρόβιο, είτε από αυτοάνοσο νόσημα) η κατάσταση ονομάζεται πιο ειδικά ιερολαγονίτιδα (sacroiliitis).

Τι χαρακτηριστικά έχει η αυτοάνοση ιερολαγονίτιδα;

Πρόκειται για πόνο στην περιοχή της ιερολαγόνιας άρθρωσης που προκύπτει από ανοσολογική φλεγμονή. Την συναντάμε σε αυτοάνοσα νοσήματα που ονομάζονται σπονδυλοαρθροπαθειες. Τέτοιες παθησεις είναι η Αγκυλοποιητική Σπονδυλίτιδα, η Ψωριασική Αρθρίτιδα, η Αντιδραστική Αρθρίτιδα και η Εντεροπαθητική Αρθρίτιδα.

Ο πόνος στις περιπτώσεις αυτές έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά πχ έχουμε πρωινή δυσκαμψία, πόνο που περνάει με την κίνηση και αυξάνεται στην ξεκουραση και πόνο που μας ξυπνάει στη μέση της νυχτας (πχ 3-6 το πρωί).

Επίσης έχουμε τις ανάλογες εκδηλώσεις του εκάστοτε νοσήματος πχ την προσβολή της σπονδυλικής στήλης (Αγκυλοποιητική Σπονδυλίτιδα), τις ενθεσοπάθειες – τενοντίτιδες, το εξάνθημα της ψωρίασης ή νοσήματα του εντέρου όπως η Νόσος Crohn και η ελκωδης κολίτιδα. Συχνά υπάρχει ιστορικό αυτοάνοσου νοσηματος στην οικογένεια.

Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με ειδικές αιματολογικές εξετάσεις από Ρευματολόγο και ακολουθείται χρόνια αγωγή με ειδικά φάρμακα.

Πως γίνεται η διάγνωση του πόνου από την ιερολαγόνια άρθρωση;

Η διάγνωση ξεκινάει από το ιστορικό (πως ξεκίνησε ο πόνος, τι τον επιτείνει, τι τον ανακουφίζει κλπ). Στη συνέχεια γίνεται η κλινική εξέταση. Εξετάζονται εκτός από την άρθρωση (με τις ειδικές δοκιμασίες) και η σπονδυλική στήλη και το ισχίο καθώς και τα κάτω άκρα.

Ενδεχομένως θα ζητηθούν και απεικονιστικές εξετάσεις όπως η μαγνητική τομογραφία (υπερέχει σε σχέση με την απλή ακτινογραφία και την αξονική).

Αν υπάρχει υποψία φλεγμονής από μικρόβιο ή αυτοάνοσο νόσημα, ζητάμε ειδικές αιματολογικές εξετάσεις (λευκά αιμοσφαίρια, TKE, CRP, HLA-B27 κλπ).

Αρκετά συχνά ο συνδυσμός όλων αυτών ΔΕΝ αποδεικνύει οριστικά το σύνδρομο ιερολαγόνιας άρθρωσης και χρειάζεται ειδική ένεση με κορτιζόνη και τοπικό αναισθητικό για να τεθεί η διάγνωση.

Με ποια νοσήματα μοιάζει ο πόνος της ιερολαγόνιας άρθρωσης;

Ο πόνος μπορεί να μοιάζει με πόνο από:

1 τη σπονδυλική στήλη (δισκοκήλη, σπονδυλολίσθηση, σκολίωση, αρθρίτιδα…)

2 το ισχίο (αρθρίτιδα)

3 πολύ πιο σπάνια, αίτια που εντοπίζονται στην κοιλιά πχ ενδομητρίωση, σκωληκοειδίτιδα, κυστη ωοθήκης κλπ.

Ποια είναι η θεραπεία;

Αρχικά η θεραπεία είναι συντηρητική, με φάρμακα (παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη, μυοχαλαρωτικά), ασκήσεις από φυσικοθεραπευτή (διατασεις, ενδυνάμωση, σταθεροποίηση, κινητοποιηση…), κρύα και ζεστά επιθέματα και κηδεμόνα.

Αν υπάρχει αίτιο πχ ανισοσκελία διορθώνεται με ειδικούς πάτους στα παπουτσια. Στις ρευματολογικές ιερολαγονίτιδες δίνονται ειδικά φάρμακα (βιολογικοί παράγοντες). Συχνά βοηθάνε οι ειδικές εγχύσεις με κορτιζόνη και τοπικό αναισθητικό.

Σε πολύ σπάνιες περιτπώσεις όπου ο πόνος είναι ανθεκτικός, γίνεται χειρουργική επέμβαση που μοιάζει με την σπονδυλοδεσία ή μόνιμη απονεύρωση με τη χρήση ραδιοσυχνοτήτων (RF ablation) ή κρυοπηξίας (cryoablation).

Σε ποιο γιατρό θα απευθυνθώ για τον πόνο στην ιερολαγόνια άρθρωση;

Η διάγνωση και η θεραπεία γίνεται από γιατρό με ειδίκευση στη σπονδυλική στήλη όπως Νευροχειρουργό ή Ορθοπαιδικό. Σε περίπτωση αυτοάνοσου νοσηματος, την θεραπεία αναλαμβάνει ο Ρευματολόγος.