Τι είναι με απλά λόγια η νόσος Alzheimer;
Η νόσος Alzheimer είναι μια χρόνια εκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου και αποτελεί το συχνότερο αίτιο της άνοιας. Η κύρια κλινική εκδήλωση της είναι η διαταραχή στη μνήμη, αλλά προσβάλλονται και άλλες εγκεφαλικές λειτουργίες και έτσι επηρεάζεται σοβαρά η κοινωνική ζωή του ασθενούς. Η νόσος Alzheimer δεν έχει σχέση με την φυσιολογική γήρανση και λειτουργική έκπτωση του εγκεφάλου. Ωστόσο, όσο μεγαλώνει κανείς, τόσο πιο πολύ έχει πιθανότητες να προσβληθεί από τη νόσο.
Η νόσος Alzheimer δεν αποτελεί φυσιολογική εκδήλωση του γήρατος, ούτε θα πρέπει να συγχέεται με την γεροντική άνοια. Είναι μια νευροεκφυλιστική πάθηση που πλήττει σχεδόν αποκλειστικά την τρίτη ηλικία
Α. Καργάδου, Νευρολόγος ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΩΝ
Ποιά είναι τα συμπτώματα της νόσου Alzheimer;
Η νόσος Alzheimer εκδηλώνεται με:
1. απώλεια μνήμης (το κυριότερο γνώρισμα της νόσου)
2. δυσκολία στην αφηρημένη σκέψη πχ στους υπολογισμούς με τους αριθμούς
3. δυσκολία στον λόγο, υπό την έννοια της εύρεσης της σωστής λέξης
4. έλλειψη προσανατολισμού δηλ ο ασθενής μπορεί να χάσει το δρόμο για το σπίτι του κ.ο.κ.
5. δυσκολία στην κρίση και τη λήψη αποφάσεων. Έτσι ο ασθενής δεν μπορεί να λύσει απλά προβλήματα της καθημερινότητας όπως το τι να
κάνει όταν καίγεται το φαγητό στην κουζίνα
6. δυσκολία στην εκτέλεση των καθημερινών πράξεων
7. ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, άγχος και επιθετικότητα.
Ο πατέρας μου, ηλικίας 65 ετών, έχει αρχίσει να ξεχνάει κατά καιρούς πράγματα, όπως πχ που έβαλε τα κλειδιά του ή ποιο είναι το όνομα ενός καλού του φίλου. Αυτό σημαίνει ότι είναι η αρχή της νόσου Alzheimer;
Όχι απαραίτητα. Η διαταραχή της μνήμης, όπως αναφέρεται και στην ενότητα άνοια, δεν αποτελεί από μόνη της ένδειξη νόσου Alzheimer. Κάθε ασθενής με τέτοια συμπτώματα, πρέπει να εξεταστεί από Νευρολόγο, προκειμένου να ελεγχθούν όλες οι γνωσιακές λειτουργίες (κρίση, προσανατολισμός, σύνθετη σκέψη κ.ο.κ.) και να τεθεί η σωστή διάγνωση.
Σε τι οφείλεται η νόσος Alzheimer;
Αυτό που είναι σαφές είναι ότι η εκδήλωση της νόσου δεν έχει μια αιτία αλλά ένα πλέγμα από αίτια: γενετικά, περιβαλλοντικά και τρόπος ζωής. Σ' ότι αφορά στο βιοχημικό υπόστρωμα, έχει βρεθεί ότι ορισμένες πρωτεΐνες όπως το βήτα-αμυλοειδές και η πρωτεΐνη-ταυ, σχετίζονται με την εκφύλιση και τον θάνατο των νευρικών κυττάρων κι αυτό είναι το πεδίο στο οποίο εστιάζεται η σύγχρονη έρευνα και τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της νόσου;
Οι παράγοντες κινδύνου είναι:
• η ηλικία. Όσο αυξάνεται, τόσο μεγαλώνει η πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου. Περίπου 5% των ασθενών στην ομάδα 65 – 74 ετών πάσχουν από τη νόσο Alzheimer, αλλά στις ηλικίες άνω των 85, το ποσοστό ανεβαίνει στο 50%. Πολύ σπάνια υπάρχει ασθενής με Alzheimer σε ηλικία κάτω των 40 ετών
• κληρονομικότητα. Αν έχετε πρώτου βαθμού συγγενή (πατέρα, μητέρα, αδελφό ή αδελφή) με νόσο Alzheimer, υπάρχει ελαφρά αυξημένη πιθανότητα και για εσάς
• το φύλο. Η νόσος εμφανίζεται σχετικά συχνότερα στις γυναίκες. Πιθανώς παίζει ρόλο και το αυξημένο προσδόκιμο επιβίωσης στις γυναίκες
• η αρτηριακή υπέρταση, η αυξημένη χοληστερίνη και ο σακχαρώδης διαβήτης, εκτός από τα καρδιολογικά νοσήματα, αυξάνουν και τις πιθανότητες για νόσο Alzheimer.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της νόσου Alzheimer;
Η κυριότερη επιπλοκή, που επηρεάζει τόσο τον ίδιο τον ασθενή όσο και το περιβάλλον του, είναι η κοινωνική απόσυρση. Ο ασθενής σε προχωρημένα στάδια της νόσου, δεν αναγνωρίζει τα οικεία του πρόσωπα και το σπίτι του, και θέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο. Υπάρχει συχνά αδυναμία στη σίτιση (δυσκολία στην κατάποση, εισρόφηση) και πτώσεις στο έδαφος με αποτέλεσμα τραυματισμούς στο κεφάλι, κάταγμα ισχίου κ.ο.κ. Σε προχωρημένα στάδια ο ασθενής καθηλώνεται στο κρεβάτι και δεν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί.
Πως μπαίνει η διάγνωση της νόσου Alzheimer;
Η διάγνωση της νόσου γίνεται από Nευρολόγο και περιλαμβάνει :
1. τη λήψη του ιστορικού
2. την νευρολογική εξέταση
3. νευροψυχολογικές δοκιμασίες
4. αιματολογικές εξετάσεις για να αποκλειστούν άλλα απλά αίτια άνοιας όπως ο υποθυρεοειδισμός, η έλλειψη βιταμινών κ.ο.κ.
5. αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, αλλά και PET.
Ένας εγκέφαλος και ένας νευρώνας ασθενή με Alzheimer κάτω
Ποια είναι η αντιμετώπιση της νόσου Alzheimer;
Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει:
1. ειδικά φάρμακα που επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου, ειδικά στα αρχικά στάδια
2. φάρμακα για άλλα συμπτώματα της νόσου πχ αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά, υπνωτικά, αντιψυχωσικά κ.ο.κ.
3. αλλαγές στον τρόπο ζωής, τόσο για τον ασθενή όσο και για τους οικείους του. Ειδικά ο άνθρωπος που φροντίζει καθημερινά τον πάσχοντα από Alzheimer, (πχ ο γιός, η κόρη, ο σύζυγος) υφίσταται μεγάλη ψυχική καταπόνηση και πολύ συχνά χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη.
Ποια είναι τα ειδικά φάρμακα για τη νόσο Alzheimer;
Πρόκειται για τους αναστολείς χολινεστεράσης (δονεπεζίλη, ριβαστιγμίνη και γαλανταμίνη) και για την μεμαντίνη.
Ποιες είναι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής για έναν ασθενή με νόσο Alzheimer;
Ο ασθενής με νόσο Alzheimer πρέπει:
• να έχει μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, ελαιόλαδο, ψωμί ολικής άλεσης κ.ο.κ.
• να ασκείται όσο είναι εφικτό πχ να περπατά κάθε μέρα
• να ασκεί το μυαλό του με δραστηριότητες όπως το διάβασμα, η ζωγραφική και τα σταυρόλεξα
• να έχει οργανώσει τον τρόπο ζωής του (τη «ρουτίνα» του) πχ να έχει γραμμένα τα φάρμακά του και να τηρεί αυστηρά το πρόγραμμα της
καθημερινότητας (ώρες ύπνου κλπ).
• να συμμετέχει ενεργά όσο είναι εφικτό στην ζωή της οικογένειας παίρνοντας ρόλους, ακόμα και ασήμαντους. Να μην κάθεται πχ όλη την ημέρα στην τηλεόραση αλλά να βοηθάει στο μαγείρεμα, στο συγύρισμα του σπιτιού κ.ο.κ.
Η μητέρα μου πάσχει από νόσο Alzheimer. Τι μπορώ να κάνω για να μειώσω την πιθανότητα να εμφανίσω κι εγώ ;
1. να έχετε καλή φυσική κατάσταση πχ να περπατάτε όσο μπορείτε κάθε ημέρα
2. να διατηρείτε φυσιολογικό σωματικό βάρος
3. να ρυθμίσετε την αρτηριακή πίεση και το σάκχαρο αίματος
4. να έχετε φυσιολογική χοληστερίνη
5. να σταματήσετε το κάπνισμα, αν καπνίζετε
6. η διατροφή σας να είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά
7. να ασκείτε το μυαλό σας με δραστηριότητες όπως διάβασμα, ζωγραφική, ξένες γλώσσες και σταυρόλεξα
8. να κρατάτε επαφή με τους φίλους σας, να συμμετέχετε σε ταξίδια και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες.
Ποια είναι η φυσική πορεία της νόσου, δηλ. ποια θα είναι η εξέλιξη αν δεν γίνει τίποτα ως προς την αντιμετώπιση;
Σε γενικές γραμμές η νόσος Alzheimer ακολουθεί μια πορεία σταδιακής επιδείνωσης.
Τα φάρμακα θα λαμβάνονται εφ’ όρου ζωής;
Τα ειδικά φάρμακα για τη νόσο Alzheimer (δηλ οι αναστολείς χολινεστεράσης και η μεμαντίνη) χορηγούνται για όσο καιρό βοηθούν.
Σε ποιόν γιατρό πρέπει να απευθυνθώ για τη νόσο Alzheimer;
Θα πρέπει να επισκεφθείτε Νευρολόγο.