Στην κρανιοεγκεφαλική κάκωση, όταν υπάρχει επισκληρίδιο ή υποσκληρίδιο αιμάτωμα, ή και κάποιο κάταγμα κρανίου, χρειάζεται επειγόντως νευροχειρουργική επέμβαση. Ο στόχος είναι η αφαίρεση του μεγαλύτερου μέρους του αιματώματος, με σκοπό να αρθεί η πίεση πάνω στον εγκέφαλο δηλ. να έρθει στα φυσιολογικά επίπεδα η ενδοκρανιακή πίεση.

Δεν είναι πάντα η αφαίρεση ολόκληρου του αιματώματος. Αρκετά συχνά, μετά την αφαίρεση ενός τραυματικού αιματώματος, η αξονική τομογραφία δείχνει ένα υπόλειμμα του αιματώματος : αυτό δεν έχει καμία κλινική σημασία. Το υπόλειμμα του αιματώματος απορροφάται από μόνο του από τον εγκέφαλο, σε διάστημα λίγων εβδομάδων.

Μετά από την χειρουργική επέμβαση, ο ασθενής συνήθως οδηγείται σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) ή εστω σε Μονάδα αυξημένης φροντίδας (ΜΑΦ). Η μετέπειτα πορεία θα εξαρτηθεί από την νευρολογική κατάσταση του ασθενούς πριν από την επέμβαση.

Συχνές ερωτήσεις για το χειρουργείο στην κρανιοεγκεφαλική κάκωση

Κάθε τραυματικό αιμάτωμα στον εγκέφαλο χρειάζεται αφαίρεση ;

Όχι. Όπως αναφέρεται και στην ενότητα κάκωση κεφαλής, ένα μικρού μεγέθους αιμάτωμα, με πάχος πχ μικρότερο από 10 χιλιοστά, που δεν πιέζει ιδιαίτερα τον εγκέφαλο και δεν προκαλεί νευρολογικά συμπτώματα (δηλ. ο ασθενής είναι σε καλή κατάσταση) μπορεί να αντιμετωπισθεί συντηρητικά δηλ. με φάρμακα και παρακολούθηση.Κάθε μεγάλο αιμάτωμα και κάθε αιμάτωμα που προκαλεί νευρολογικά συμπτώματα (ασχέτως μεγέθους), πρέπει να αφαιρεθεί.

Η ηλικία είναι αντένδειξη για τη χειρουργική επέμβαση ; δηλαδή, μπορεί να χειρουργηθεί κάποιος αν είναι πχ 80 ετών ;

Η μεγάλη ηλικία αυξάνει κάπως τον κίνδυνο επιπλοκών από τη χορήγηση γενικής αναισθησίας και την παραμονή στο Νοσοκομείο. Επίσης, οι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας έχουν συχνά και άλλα παθολογικά προβλήματα στο ιστορικό τους πχ στεφανιαία νόσο, σακχαρώδη διαβήτη κλπ.

Ωστόσο, ένα τραυματικό αιμάτωμα που προκαλεί νευρολογικά συμπτώματα ή απειλεί τη ζωή, πρέπει ούτως ή άλλως να αφαιρεθεί, έστω και αν υπάρχουν οι κίνδυνοι της χειρουργικής επέμβασης. Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση για έναν ασθενή μεγάλης ηλικίας, λαμβάνεται από τους οικείους του (αν ο ίδιος δεν είναι σε θέση να συναινέσει) μετά την λεπτομερή ενημέρωση από το νευροχειρουργό.

Τι προετοιμασία θα χρειαστεί για το χειρουργείο αυτό ;

Συνήθως το χειρουργείο για την αφαίρεση ενός τραυματικού αιματώματος γίνεται σε επείγουσα βάση. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, ακόμα και σε ασθενείς που βρίσκονται σε κωματώδη κατάσταση, υπάρχει χρόνος για να ενημερωθεί ο νευροχειρουργός για το ιστορικό του ασθενούς και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα, σε συνεννόηση με τον αναισθησιολόγο.

Μια σχετικά συχνή περίπτωση, είναι οι ασθενείς, συνήθως μέσης και μεγάλης ηλικίας, που παίρνουν φάρμακα που επηρεάζουν την πήξη του αίματος πχ ασπιρίνη, κλοπιδογρέλη κλπ. Αν η χειρουργική επέμβαση πρέπει να γίνει αμέσως, χορηγείται πλάσμα αίματος (fresh frozen plasma) ή και βιταμίνη Κ, για να γίνει η χειρουργική επέμβαση με τις καλύτερες συνθήκες.

Με απλά λόγια, τι ακριβώς γίνεται σε αυτή την επέμβαση ;

Μετά τη χορήγηση γενικής αναισθησίας, ο νευροχειρουργός κάνει την τομή στο δέρμα στο σημείο που αντιστοιχεί στο αιμάτωμα, αφού πρώτα μελετήσει για το λόγο αυτό την αξονική τομογραφία.Ακολουθεί η κρανιοτομία δηλ. ανοίγεται ένα παράθυρο στο κρανίο με ένα ειδικό εργαλείο, προκειμένου να προσπελασθεί η εστία του αιματώματος. Κατόπιν :

1. αν το αιμάτωμα είναι επισκληρίδιο, με την αφαίρεση του οστού, έρχεται αμέσως στην επιφάνεια το αιμάτωμα. Γίνεται προσπάθεια να βρεθεί το αγγείο που προκάλεσε την αιμορραγία και να καυτηριαστεί

2. αν το αιμάτωμα είναι υποσκληρίδιο, ανοίγεται η σκληρά μήνιγγα και αφαιρείται το αιμάτωμα που βρίσκεται πάνω στην επιφάνεια του εγκεφάλου. Και πάλι γίνεται προσπάθεια να βρεθεί το αγγείο που προκάλεσε την αιμορραγία και να καυτηριαστεί

3. αν το αιμάτωμα είναι μέσα στον εγκέφαλο, γίνεται φλοιοτομή, δηλ. ανοίγεται μια μικρή είσοδος στον εγκέφαλο και ανευρίσκεται το αιμάτωμα για να αφαιρεθεί.

Τέλος, γίνονται τα στάδια από το τέλος προς την αρχή : κλείνεται η σκληρά μήνιγγα αν έχει ανοιχθεί, επανατοποθετείται το κομμάτι του οστού που αφαιρέθηκε με την κρανιοτομία και γίνεται συρραφή του δέρματος.

*το κομμάτι του οστού μπορεί να ΜΗΝ επανατοποθετηθεί (δηλ. να γίνει όπως λέμε κρανιεκτομία). Αυτό επιλέγεται όταν υπάρχει μεγάλου βαθμού εγκεφαλικό οίδημα. Δίνεται έτσι στον εγκέφαλο χώρος για να εκπτυχθεί. Σε δεύτερο χρόνο, μετά από 3-6 μήνες, γίνεται πλήρωση του κρανιακού ελλείμματος με την χειρουργική επέμβαση που λέγεται κρανιοπλαστική.

Ποιες είναι οι επιπλοκές από αυτή την επέμβαση ;

Για την χειρουργική επέμβαση αυτή ισχύουν οι επιπλοκές  της Νευροχειρουργικής.

Πως θα είναι ο ασθενής μετά το χειρουργείο ; θα υπάρχει αμέσως βελτίωση ;

Αυτό εξαρτάται από τη νευρολογική εικόνα αμέσως πριν ο ασθενής οδηγηθεί στο χειρουργείο. Ένας ασθενής που ήταν σε καλή νευρολογική κατάσταση, χωρίς συμπτώματα ή με ήπια συμπτώματα πχ παράλυση στο χέρι ή δυσκολία στην ομιλία (αφασία), αφυπνίζεται μετά το τέλος της επέμβασης και η βελτίωση είναι άμεση.

Αντιθέτως, ένας ασθενής που οδηγείται στο χειρουργείο σε κωματώδη κατάσταση, συνήθως δεν αφυπνίζεται μετά το τέλος της επέμβασης, αλλά οδηγείται στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας για λίγες ημέρες. Η νευρολογική κατάσταση (και συνεπώς η πρόγνωση) μπορεί εμμέσως να εκτιμηθεί από την αξονική τομογραφία και από την ενδεχόμενη τοποθέτηση καθετήρα μέτρησης ενδοκράνιας πίεσης.

Θα χρειαστεί και άλλη θεραπεία εκτός από το χειρουργείο ;

Αν ο ασθενής μετά το χειρουργείο έχει νευρολογικό έλλειμμα πχ ημιπάρεση ή δυσκολία στην ομιλία, θα χρειαστεί φυσικοθεραπεία, λογοθεραπεία και άλλες μορφές Αποκατάστασης. Το σωστό είναι αυτά, να γίνονται σε οργανωμένο Κέντρο Αποκατάστασης, με εξειδίκευση σε νευρολογικές και τραυματικές παθήσεις.