Τι είναι η σύγχυση (confusion);
Η σύγχυση είναι η κατάσταση εκείνη όπου ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται σωστά το περιβάλλον και τα πρόσωπα γύρω του, με αποτέλεσμα να φέρεται με τρόπο ανορθόδοξο. Η σύγχυση είναι ένα κοινό σύμπτωμα στα Νοσοκομεία, ειδικά σε ηλικιωμένους ασθενείς.
Η σύγχυση μπορεί να εμφανιστεί απότομα, με θορυβώδη κλινική εικόνα, αλλά μπορεί επίσης να λάβει χρόνια προοδευτική μορφή, οπότε και είναι πιο δύσκολη η διαπίστωσή της.
Η σύγχυση δεν έχει σχέση με τα συμπτώματα των ψυχιατρικών παθήσεων όπως η σχιζοφρένεια, αν και πολλές εκδηλώσεις μοιάζουν στις δύο περιπτώσεις
Α. Καργάδου, Νευρολόγος ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΩΝ
Τι ακριβώς κάνει ένας ασθενής που βρίσκεται σε σύγχυση;
Ένας ασθενής με σύγχυση μπορεί να εμφανίζει μερικά από τα παρακάτω συμπτώματα :
• δεν ξέρει να πει πως λέγεται
• δεν γνωρίζει πρόσωπα της οικογένειάς του
• δεν ξέρει που βρίσκεται
• δεν ξέρει τι μέρα έχουμε, τι μήνα ή και χρόνο
• δεν μπορεί να συγκεντρωθεί
• μοιάζει να μην καταλαβαίνει απλές φράσεις
• δεν μπορεί να κάνει κάτι απλό πχ να βγάλει κάτι από την τσέπη του
• δεν μπορεί να βρει το δρόμο από ένα δωμάτιο στο άλλο
• ξεχνάει κάτι που άκουσε πριν 5 λεπτά
• μπορεί να είναι ανήσυχος, ακόμα και διεγερτικός δηλ. να φωνάζει, να βρίζει ή να χειρονομεί.
Σε τι μπορεί να οφείλεται η σύγχυση;
Η σύγχυση μπορεί να οφείλεται σε:
1. εισαγωγή στο Νοσοκομείο (βλ. επόμενη ερώτηση)
2. μια σοβαρή νόσο (οποιαδήποτε) και ειδικά σε παιδιά και ηλικιωμένους. Ένας υψηλός πυρετός πχ από πνευμονία ή ουρολοίμωξη,
μπορεί να κάνει συγχυτικό έναν ασθενή 75 ετών
3. μεγάλη κατανάλωση οινοπνεύματος
4. φάρμακα
5. ναρκωτικές ουσίες
6. υπογλυκαιμία
7. διαταραχές ηλεκτρολυτών πχ υπονατριαιμία
8. αφυδάτωση
9. ένα χτύπημα στο κεφάλι
10. ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (αιφνίδιας έναρξης, συνοδεύεται από άλλα νευρολογικά συμπτώματα πχ αδυναμία στο χέρι, δυσκολία στην ομιλία κλπ)
11. όγκο εγκεφάλου (βραδεία προοδευτική έναρξη, συχνά με άλλα νευρολογικά συμπτώματα)
12. άνοιες διαφόρων τύπων, όπως η Alzheimer
13. υποθυρεοειδισμό
14. μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα (πυρετός, πονοκέφαλος, εμετοί κλπ)
15. μια προηγηθείσα επιληπτική κρίση (για μισή ώρα μετά από μια γενικευμένη κρίση υπάρχει ελαφρά σύγχυση).
Τι είναι το οργανικό ψυχοσύνδρομο;
Το οργανικό ψυχοσύνδρομο (delirium ή acute confusional state) είναι ένα σύνολο από νευροψυχιατρικά συμπτώματα, που εμφανίζονται αιφνίδια σε ειδικές περιπτώσεις όπως πχ στους ηλικιωμένους. Ο ασθενής φωνάζει, βρίζει, δεν γνωρίζει που βρίσκεται, δεν αναγνωρίζει τα αγαπημένα του πρόσωπα, έχει ψευδαισθήσεις, δεν κοιμάται για μέρες (ή αντίθετα κοιμάται για μέρες) και ενίοτε εμφανίζει νευρολογικά σημεία πχ αστάθεια στο περπάτημα ή τρόμο.
Το σύνδρομο είναι πολύ συχνό σε ηλικιωμένους ασθενείς και ειδικά όταν αυτοί νοσηλεύονται σε κάποιο Νοσοκομείο για οποιοδήποτε λόγο (πχ για μια προγραμματισμένη εγχείρηση). Πρόκειται για ιδιαίτερα επικίνδυνη (ακόμα και για τη ζωή) κατάσταση, διότι λόγω του συνδρόμου παρατείνεται η νοσηλεία του ασθενούς, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται παθολογικές επιπλοκές όπως λοιμώξεις, θρόμβωση των κάτω άκρων, έλκη από κατάκλιση κ.ο.κ.
Επίσης, ορισμένα συμπτώματα μπορεί να παραμείνουν και μετά την αποδρομή του συνδρόμου. Έτσι ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι αλλά παραμένει (ή επανεμφανίζεται) η αϋπνία, η ανησυχία, η επιθετικότητα κλπ.
Πως αντιμετωπίζεται ένας ασθενής που βρίσκεται σε σύγχυση / οργανικό ψυχοσύνδρομο;
• κατ’ αρχήν λαμβάνονται πληροφορίες από τον ίδιο αλλά και από τους οικείους του ασθενούς - αν υπάρχουν. Ερωτήσεις όπως: πότε άρχισε αυτό; τι προηγήθηκε; (ένα χτύπημα στο κεφάλι; ένα εμπύρετο νόσημα;) τι άλλα προβλήματα υγείας υπάρχουν; ποια φάρμακα παίρνει ο ασθενής;
• η νευρολογική εξέταση μπορεί να είναι δύσκολη σε έναν ασθενή συγχυτικό, αλλά πρέπει να γίνει, έστω και αδρώς. Μπορεί ο ασθενής να βαδίσει; κινεί και τα 4 άκρα; η ομιλία του είναι επηρεασμένη; φαίνεται να βλέπει; Αλλά και η γενική φυσική εξέταση έχει σημασία: έχει ο ασθενής πυρετό; υπόταση; ταχυκαρδία; δείχνει να πονάει κάπου;
• συχνά το αίτιο είναι απλό και αναστρέψιμο: ο ουροκαθετήρας που ενοχλεί τον ασθενή, ο πυρετός, η αφυδάτωση, ένα καινούργιο φάρμακο που προστέθηκε στην αγωγή του κλπ.
• στη συνέχεια πρέπει γίνουν οι απαραίτητες εξετάσεις: αιματολογικός έλεγχος, τοξικολογική εξέταση, αξονική τομογραφία εγκεφάλου, οσφυονωτιαία παρακέντηση (για τη μηνιγγίτιδα ) κλπ
• η αντιμετώπιση του συγχυτικού ασθενούς είναι βέβαια η αντιμετώπιση της αιτίας: αν υπάρχει αιματολογική διαταραχή, πρέπει να διορθωθεί. Αν η αιτία είναι φάρμακο ή άλλη ουσία, πρέπει να διακοπεί. Αν υπάρχει νευροχειρουργικό αίτιο πχ όγκος εγκεφάλου ή εγκεφαλική αιμορραγία, ίσως χρειαστεί χειρουργική επέμβαση. Για τη μηνιγγίτιδα δίνονται αντιβιοτικά ενδοφλεβίως. Τέλος μπορεί να δοθούν και κατασταλτικά φάρμακα αν ο ασθενής είναι πολύ ανήσυχος.
• ειδικά για τους ηλικιωμένους που νοσηλεύονται στο Νοσοκομείο, μερικά απλά μέτρα μπορεί να βοηθήσουν: Ο ασθενής πρέπει να κοιμάται το βράδυ και να είναι ξύπνιος την ημέρα δηλ. να μην αντιστρέφει τις ώρες του ύπνου. Καλό είναι -αν γίνεται- να νοσηλεύεται σε μονόκλινο δωμάτιο. Ο χώρος πρέπει να είναι ήσυχος και καλά φωτισμένος την ημέρα. Ο ασθενής πρέπει να παρακινείται να βαδίζει, έστω και υποβοηθούμενος, αντί να μένει καθηλωμένος στο κρεβάτι. Τέλος, μεγάλη σημασία έχει να υπάρχει κάποιος συγγενής ή φίλος στο θάλαμο και να επισπεύδεται όσο γίνεται το εξιτήριο και η επάνοδος στο σπίτι.
Ο πατέρας μου εμφανίζει συμπτώματα σύγχυσης. Σε ποιο γιατρό πρέπει να απευθυνθώ;
Αν πρόκειται για αιφνίδιας έναρξης συγχυτικό επεισόδιο, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε ένα Νοσοκομείο. Εκεί θα γίνει εξέταση από Παθολόγο κατ΄αρχήν, διότι συχνά τα αίτια της σύγχυσης είναι παθολογικά (πχ υπογλυκαιμία, αφυδάτωση κ.ο.κ.). Επίσης, θα πρέπει να δει τον ασθενή Νευρολόγος, για να αποκλεισθεί η πιθανότητα εγκεφαλικού αιτίου (πχ αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, όγκος εγκεφάλου κ.ο.κ.). Αν η σύγχυση άρχισε μετά από ένα χτύπημα στο κεφάλι, χρειάζεται εξέταση από Νευροχειρουργό. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, θα χρειαστεί η συνδρομή ενός Ψυχιάτρου.