Σταθεροποίηση ονομάζεται η ένωση δύο γειτονικών σπονδύλων με σκοπό να ανακτηθεί η σταθερότητα και να μην πονάει ο ασθενής στην μέση του. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με κομμάτια οστού από τον ίδιο τον ασθενή, είτε με χρήση μεταλλικών υλικών (βίδες και ράβδοι) είτε και με τους δύο τρόπους μαζί.
Αρκετά συχνά συμβαίνει να εφαρμοστούν στον ίδιο ασθενή και στην διάρκεια της ίδιας επέμβασης και οι δύο μέθοδοι δηλ. να γίνεται πχ δισκεκτομή και σπονδυλοδεσία.
Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζονται νεότερες μορφές δισκεκτομής και σπονδυλοδεσίας, με κύριο χαρακτηριστικό τις μικρότερες τομές. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται ο πόνος μετά το χειρουργείο και η αποκατάσταση είναι πιο σύντομη. Οι μέθοδοι αυτές δεν είναι κατάλληλες για κάθε περίπτωση, συνεπώς πρέπει ο χειρουργός με ειδίκευση στη σπονδυλική στήλη να καθορίσει ποιο είδος επέμβασης θα επιλεχθεί.
Μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση, είναι η ολική αντικατάσταση δίσκου στην μέση (lumbar artificial disc replacement ή total disc replacement). Στην περίπτωση αυτή, γίνεται μια μικρή τομή στην κοιλιά και αφαιρείται από μπροστά όλος ο μεσοσπονδύλιος δίσκος και στη θέση του τοποθετείται ένας τεχνητός δίσκος ο οποίος μιμείται τις ιδιότητες του φυσικού δίσκου.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε σε ένα Νευροχειρουργό.
Η επιτυχία σ ένα χειρουργείο σπονδυλικής στήλης ξεκινάει με τη σωστή ενημέρωση του ασθενούς
Κ. Κωσταβάρας, Νευροχειρουργός ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΩΝ
Συχνές ερωτήσεις για την επέμβαση στη μέση
Ποια είδη επεμβάσεων στην μέση υπάρχουν ;
Στην μέση (οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης) υπάρχουν γενικά δύο μεγάλες κατηγορίες επεμβάσεων :
1. επεμβάσεις αποσυμπίεσης
2. επεμβάσεις σταθεροποίησης (σπονδυλοδεσία)
Το πρώτο είδος επεμβάσεων (αποσυμπίεση) είναι με απλά λόγια η απελευθέρωση των νεύρων που πηγαίνουν στα πόδια. Οι ασθενείς έχουν συμπτώματα από τα πόδια όπως αδυναμία, πόνο (ισχιαλγία) ή μούδιασμα. Τα νεύρα μπορεί να πιέζονται είτε από ένα κομμάτι μεσοσπονδυλίου δίσκου που προβάλλει (δισκοκήλη ), είτε από άλλα τμήματα του σπονδύλου που αλλοιώνονται με την πάροδο του χρόνου. Τα τμήματα αυτά μπορεί να είναι οστεόφυτα, σύνδεσμοι, αρθρώσεις κλπ. Εάν πιέζει ο δίσκος, τότε η επέμβαση λέγεται δισκεκτομή (δες επόμενη ερώτηση για τα είδη της δισκεκτομής), ενώ αν πιέζουν τα υπόλοιπα στοιχεία της σπονδυλικής στήλης, η επέμβαση λέγεται πεταλεκτομή.
Το δεύτερο είδος επεμβάσεων (σταθεροποίηση) είναι η προσπάθεια να αποκατασταθεί η σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης. Οι ασθενείς συνήθως παραπονούνται για πόνο στη μέση (οσφυαλγία). Αυτές οι επεμβάσεις σταθεροποίησης λέγονται με μια γενική λέξη «σπονδυλοδεσία». Ένας τρόπος (ο καλύτερος) να γίνει αυτό είναι με την προσθήκη κομματιών οστού στην περιοχή που πρέπει να ακινητοποιηθεί (το οστό μπορεί να προέρχεται από τον ίδιο τον ασθενή ή να είναι αλλομόσχευμα). Ένας άλλος τρόπος είναι με την προσθήκη μεταλλικών υλικών στην περιοχή πχ βίδες, ράβδοι κλπ. Τα υλικά αυτά συγκρατούν τους σπονδύλους στην θέση τους μέχρι να ακινητοποιηθούν με τα οστικά μοσχεύματα.
Αυτός ο δεύτερος τύπος σταθεροποίησης (με τοποθέτηση μεταλλικών υλικών) είναι αυτό που είθισται να λέγεται «σπονδυλοδεσία ». Ωστόσο και η τοποθέτηση οστικών μοσχευμάτων είναι σπονδυλοδεσία και μάλιστα είναι σαφώς καλύτερη και πιο αποτελεσματική. Να σημειωθεί ότι και οι δύο τρόποι μπορεί να συνδυαστούν σε μια επέμβαση. Τα δύο αυτά είδη επεμβάσεων μπορεί να συνδυαστούν σε μια εγχείρηση. Έτσι για παράδειγμα ένας ασθενής με πόνο στη μέση και στο πόδι, μπορεί να έχει οσφυϊκή στένωση και να πιέζεται ένα νεύρο του ποδιού (οπότε χρειάζεται την πεταλεκτομή) αλλά παράλληλα να έχει και σπονδυλολίσθηση (οπότε χρειάζεται και την σπονδυλοδεσία ).
Πόσα είδη δισκεκτομής υπάρχουν ;
Η πρώτη χειρουργική επέμβαση (δισκεκτομή) για την αντιμετώπιση της δισκοκήλης εφαρμόστηκε την δεκαετία του ΄30. Ήταν μια πολύωρη επέμβαση με μεγάλη χειρουργική τομή και ευρεία αφαίρεση του οπίσθιου τμήματος της σπονδυλικής στήλης. Οι ασθενείς έμεναν πολλές ημέρες στο Νοσοκομείο.
Στο τέλος της δεκαετίας του ΄70 εφαρμόστηκε για πρώτη φορά μια εκλεπτυσμένη μορφή της επέμβασης με τη χρήση του χειρουργικού μικροσκοπίου. Η επέμβαση αυτή είναι η καλύτερη και πλέον δοκιμασμένη εγχείρηση για την κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου στη μέση και ονομάζεται μικροδισκεκτομή. Με την επέμβαση αυτή η τομή είναι σαφώς μικρότερη, υπάρχει ελάχιστη αιμορραγία και βλάβη των μυών και κυρίως, ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος τραυματισμού ενός νεύρου. Η οσφυϊκή μικροδισκεκτομή είναι η πιο συχνή επέμβαση για δισκοκήλη στη μέση ακόμα και σήμερα. Τα αποτελέσματα της επέμβασης αυτής είναι εξαιρετικά. Οι ασθενείς φεύγουν από το Νοσοκομείο την επομένη της επέμβασης.
Τα τελευταία χρόνια επινοήθηκαν και εφαρμόζονται τροποποιήσεις της μικροδισκεκτομής με στόχο η χειρουργική τομή να γίνει ακόμα μικρότερη. Αυτό συμβαδίζει με την σύγχρονη τάση για ελάχιστα παρεμβατικές εγχειρήσεις (minimally invasive surgery) κατ΄ αναλογία με εγχειρήσεις όπως η λαπαροσκοπική ή και η ρομποτική χολοκυστεκτομή. Έτσι πλέον υπάρχει η διαδερμική μικροδισκεκτομή. Αυτή εφαρμόζεται σε επιλεγμένες περιπτώσεις κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου. Η εγχείρηση είναι ακριβώς ή ίδια με την τυπική μικροδισκεκτομή, αλλά η τομή είναι λίγο μικρότερη και αυτό σημαίνει λιγότερος πόνος μετά το χειρουργείο.
Υπάρχουν και άλλες μικρο-επεμβατικές μέθοδοι αντιμετώπισης της κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου όπου δεν αφαιρείται ακριβώς ο δίσκος αλλά υφίσταται κάποια τροποποίηση της δομής του. Έτσι πχ υπάρχει η δισκεκτομή με Laser, η ενδοθερμική θεραπεία (IDET), η δισκοπλαστική (Discogel) κλπ. Οι τεχνικές αυτές γίνονται με τοπική αναισθησία και διαρκούν λίγα λεπτά, αλλά έχουν περιορισμένες ενδείξεις και μικρότερη αποτελεσματικότητα από την κλασική μικροδισκεκτομή.
Σε όλες τις προαναφερθείσες περιπτώσεις η αφαίρεση του δίσκου γίνεται από το οπίσθιο είτε από το οπισθο-πλάγιο τμήμα της σπονδυλικής στήλης δηλαδή η χειρουργική τομή γίνεται χαμηλά πίσω στη μέση. Σε ειδικές περιπτώσεις πχ σε όγκους, φλεγμονές, αστάθεια κλπ μπορεί κανείς να αφαιρέσει τον μεσοσπονδύλιο δίσκο από το πρόσθιο τμήμα της σπονδυλικής στήλης, με μια τομή στην κοιλιά.
Τι διαφορά έχει η μικροδισκεκτομή από την πεταλεκτομή ;
Η μικροδισκεκτομή είναι η αφαίρεση (ενός μέρους ή όλου) του μεσοσπονδυλίου δίσκου, ενώ η πεταλεκτομή είναι η αποσυμπίεση των νεύρων από το οπίσθιο τμήμα της σπονδυλικής στήλης. Μικροδισκεκτομή γίνεται συνήθως σε νέους ανθρώπους, όπου ένα κομμάτι του δίσκου φεύγει από τη θέση του και πιέζει κάποιο νεύρο προκαλώντας πόνο, μούδιασμα ή και παράλυση στο πόδι.
Σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας φθείρεται (εκφυλίζεται) όλη η σπονδυλική στήλη και αυτό γίνεται ιδιαίτερα έντονο στο οπίσθιο τμήμα της. Τότε εφαρμόζεται η πεταλεκτομή.Φυσικά τίποτα δεν αποκλείει ένας ασθενής να έχει και δισκοκήλη και φθορά στα οπίσθια στοιχεία της σπονδυλικής στήλης και άρα να συνδυαστούν και οι δύο επεμβάσεις σε μία : και δισκεκτομή και πεταλεκτομή.
Πότε χρειάζεται να γίνει σπονδυλοδεσία στη μέση ;
Σπονδυλοδεσία στη μέση (οσφύ) χρειάζεται να κάνουν οι ασθενείς που έχουν αστάθεια στη σπονδυλική στήλη τους. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι δύο γειτονικοί σπόνδυλοι δεν συγκρατούνται επαρκώς μεταξύ τους δηλαδή η ένωσή τους δεν είναι σταθερή. Αυτό έχει αποτέλεσμα ο ασθενής να πονάει στη μέση του ( οσφυαλγία ). Ο δε πόνος αυτός (πόνος αστάθειας) έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Μπορεί πχ να εκλυθεί με την παραμικρή λάθος κίνηση και αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο ασθενής να «φοβάται» τη μέση του.Φυσικά κάθε ασθενής που πονάει στη μέση του δεν χρειάζεται να κάνει σπονδυλοδεσία. Ένδειξη για σπονδυλοδεσία έχουν οι ασθενείς με :
1. σπονδυλολίσθηση
2. κάταγμα στην σπονδυλική στήλη από τραυματισμό
3. κάταγμα στη σπονδυλική στήλη από άλλα αίτια πχ οστεοπόρωση, όγκους, φλεγμονές
4. παραμόρφωση πχ σκολίωση , κύφωση
5. ασθενείς με συχνές υποτροπές σε κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου
6. χρόνιο πόνο στη μέση, με χαρακτήρες αστάθειας
Τονίζεται ότι οι παραπάνω ενδείξεις δεν είναι απόλυτες. Για παράδειγμα, κάθε ασθενής με σπονδυλολίσθηση δεν χρειάζεται χειρουργείο. Χειρουργική επέμβαση και μάλιστα σπονδυλοδεσία χρειάζονται οι ασθενείς με οσφυαλγία που έχουν δοκιμάσει όλες τις μη-χειρουργικές μεθόδους (φάρμακα, φυσικοθεραπεία) χωρίς επιτυχία.
Πόσα είδη σπονδυλοδεσίας στην μέση υπάρχουν ;
Υπάρχουν διάφορες τεχνικές για να γίνει σπονδυλοδεσία στη μέση. Η διαφορά είναι στην προσπέλαση, δηλαδή από ποιο σημείο του σώματος θα γίνει η πρόσβαση στη σπονδυλική στήλη. Έτσι υπάρχει :
• η οπισθοπλάγια σπονδυλοδεσία (posterolateral spinal fusion). Είναι η παλιότερη και πλέον χρησιμοποιημένη επέμβαση σπονδυλοδεσίας στη μέση
• η διαδερμική σπονδυλοδεσία (minimally invasive lumbar spinal fusion) που είναι παρόμοια με την προηγούμενη, αλλά γίνεται με πολλές μικρές τομές αντί για μια μεγάλη. Είναι νεότερη τεχνική και ανήκει στις ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους
• οπίσθια οσφυϊκή διασωματική σπονδυλοδεσία (PLIF ή posterior lumbar interbody fusion) όπου γίνεται σταθεροποίηση με οστικό μόσχευμα και μεταλλικό υλικό, στην περιοχή του μεσοσπονδυλίου δίσκου, αφού έχει προηγηθεί δισκεκτομή. Η προσπέλαση γίνεται από το οπίσθιο τμήμα της σπονδυλικής στήλης
• διατρηματική οσφυϊκή διασωματική σπονδυλοδεσία (ΤLIF ή transforaminal lumbar interbody fusion) όπου γίνεται σταθεροποίηση στην περιοχή του μεσοσπονδυλίου δίσκου αλλά από το πλάγιο τμήμα της σπονδυλικής στήλης
• πρόσθια οσφυϊκή διασωματική σπονδυλοδεσία (ΑLIF ή anterior lumbar interbody fusion) όπου γίνεται σταθεροποίηση στην περιοχή του μεσοσπονδυλίου δίσκου με μια τομή στην κοιλιά δηλαδή από το πρόσθιο τμήμα της σπονδυλικής στήλης
• πρόσθια και οπίσθια οσφυϊκή σπονδυλοδεσία (anterior and posterior lumbar spinal fusion ή 360-fusion) είναι η πιο σταθερή μορφή σπονδυλοδεσίας που γίνεται με δύο τομές (μία στην μέση και μία στην κοιλιά) και ενδείκνυται σε σπάνιες περιπτώσεις μεγάλης αστάθειας από κάταγμα, φλεγμονή ή όγκο.
Με τι κριτήρια θα διαλέξει κανείς τη μία ή την άλλη μέθοδο σπονδυλοδεσίας ;
Η συνηθέστερη μέθοδος είναι η κλασική οπισθοπλάγια σπονδυλοδεσία. Η επέμβαση αυτή έχει ανοιχτό πεδίο και άρα ασφαλή πρόσβαση στην περιοχή της επέμβασης. Το μειονέκτημα είναι ότι έχει μεγάλη τομή στο δέρμα αλλά και στους μύς με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο πόνος μετά το χειρουργείο και η αποκατάσταση να είναι πιο μακρά.
Οι νεότερες μορφές σπονδυλοδεσίας (πχ η διαδερμική, TLIF κλπ) έχουν αυτό ακριβώς το πλεονέκτημα : μικρότερες τομές και άρα λιγότερο πόνο μετά το χειρουργείο και συντομότερη αποκατάσταση. Δεν είναι όμως κατάλληλες για όλους : συνήθως εφαρμόζονται σε νεότερους ασθενείς, που δεν χρειάζονται εκτεταμένη αποσυμπίεση ή άλλους χειρουργικούς χειρισμούς.
Τέλος η ολική σπονδυλοδεσία (360 fusion) είναι πολύ μεγάλη χειρουργική επέμβαση που εφαρμόζεται μόνο σε βαριές περιπτώσεις αστάθειας όπως σε τραυματισμούς, φλεγμονές ή όγκους.
Τι ακριβώς είναι η ολική αντικατάσταση του δίσκου στη μέση ;
Η ολική αντικατάσταση του οσφυϊκού δίσκου (lumbar artificial disc replacement ή total disc replacement) είναι μια επέμβαση με πρόσθια προσπέλαση (δηλαδή με μια τομή στην κοιλιά) στην οποία αφαιρείται όλος ο μεσοσπονδύλιος δίσκος και αντικαθίσταται με ένα μεταλλικό τεχνητό δίσκο. Ο τεχνητός δίσκος μιμείται τις ιδιότητες του φυσικού δίσκου και επιτρέπει την κίνηση ανάμεσα στους δύο γειτονικούς σπονδύλους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ελαττώνεται ο κίνδυνος φθοράς στα γειτονικά διαστήματα της σπονδυλικής στήλης. Η επέμβαση θυμίζει τις ολικές αρθοπλαστικές στο ισχίο και στο γόνατο. Αντίστοιχη επέμβαση υπάρχει και στον αυχένα.
Σε ποιον γιατρό θα πρέπει να απευθυνθώ για ένα χειρουργείο στη μέση ;
Θα πρέπει να επισκεφθείτε ένα Νευροχειρουργό.
* δείτε επίσης τις ενότητες κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου (δισκοκήλη) στη μέση, οσφυϊκή μικροδισκεκτομή, οσφυϊκή σπονδυλοδεσία, οσφυϊκή σπονδυλολίσθηση καθώς και την ενότητα σπονδυλική στήλη.