Η οσφυϊκή δισκοκήλη (κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου) είναι μια σχετικά συχνή πάθηση της σπονδυλικής στήλης στην περιοχή της μέσης. Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος είναι ένα ελαστικό «μαξιλαράκι» ανάμεσα σε δύο σπονδύλους και ο ρόλος του είναι να απορροφά τους κραδασμούς και να διευκολύνει τις κινήσεις. Με την πάροδο του χρόνου ο δίσκος φθείρεται και τελικά σε κάποιο σημείο εμφανίζεται μια ρωγμή, από όπου ένα μικρό μέρος βγαίνει και προβάλλει μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα. Το τμήμα αυτό που προεξέχει είναι η δισκοκήλη.

Η νόσος αυτή (συχνά λέγεται και δισκοπάθεια) εμφανίζεται συχνά σε νέους ανθρώπους, αλλά και στη μέση και μεγάλη ηλικία. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι πόνος στη μέση (οσφυαλγία) και το πόδι (ισχιαλγία), και ορισμένες φορές αδυναμία (παράλυση) και μούδιασμα του ποδιού. Η διάγνωση ξεκινάει με το ιστορικό και την κλινική εξέταση της οσφύος (μέσης) και των κάτω άκρων. Στη συνέχεια, η διάγνωση επιβεβαιώνεται με μια μαγνητική τομογραφία.

Το επεισόδιο πόνου διαρκεί από λίγες ημέρες έως και 4-6 εβδομάδες, στη διάρκεια των οποίων τα συμπτώματα σταδιακά υποχωρούν. Για να περάσει ο πόνος μπορεί κανείς να δοκιμάσει απλά μέσα στο σπίτι (όπως το μασάζ και η θερμότητα) αλλά και διάφορές μορφές φυσικοθεραπείας. Γενικώς πρέπει ο ασθενής να συνεχίσει να περπατάει όσο μπορεί και να μην καθηλώνεται στο κρεβάτι. Αν ο πόνος δεν περνάει με απλά παυσίπονα και παρά την φυσικοθεραπεία, μπορεί κανείς σε επιλεγμένες περιπτώσεις να δοκιμάσει μία ένεση στην σπονδυλική στήλη.

Σε κάποιες περιπτώσεις τα συμπτώματα είναι πιο σοβαρά δηλαδή είτε ο πόνος επιμένει, είτε το πόδι χάνει τη δύναμή του (παραλύει). Στην περίπτωση αυτή χρειάζεται ειδική νευροχειρουργική επέμβαση όπως πχ η οσφυϊκή μικροδισκεκτομή.

Συχνές ερωτήσεις για την οσφυϊκή δισκοκήλη

Τι είναι ο μεσοσπονδύλιος δίσκος;

Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος είναι ένα ελαστικό «μαξιλαράκι» ανάμεσα σε δύο σπονδύλους. Επιτρέπει στη μέση να εκτελεί τις κινήσεις της (κάμψη, έκταση, στροφή, πλάγιες κινήσεις) χωρίς να καταπονείται, επειδή απορροφά τους κραδασμούς. Αποτελείται από ένα σκληρό περίβλημα και το εσωτερικό του, που είναι ελαστικό και περιέχει πολύ νερό (σαν τσίχλα).

Τι είναι η εκφύλιση (φθορά) του δίσκου;

Με την πάροδο του χρόνου καθώς μεγαλώνουμε, ο δίσκος χάνει ένα μέρος του νερού που περιέχει (αφυδατώνεται). Άρα χάνει την ελαστικότητά του και μειώνεται το ύψος του. Το περίβλημά του εμφανίζει σταδιακά ρήξεις («σκάει» κατά τόπους) και το εσωτερικό του κάποιες φορές βγαίνει από το περίβλημα και πιέζει τα νεύρα.

Αυτό μπορεί να συμβεί μετά από μία απότομη κίνηση (όπως όταν κάποιος σηκώνει ένα βάρος) ή και μετά από χρόνια καταπόνηση της μέσης. Υπολογίζεται πως από την χρόνια αφυδάτωση των μεσοσπονδύλιων δίσκων, μετά τα 40 έτη χάνουμε 1 εκατοστό σε ύψος για κάθε δεκαετία της ζωής μας. Αυτό εξηγεί (εν μέρει) την μικρή μείωση στο ύψος στους ανθρώπους μεγάλης ηλικίας.

Τι σημαίνει δισκοκήλη;

Ο όρος "κήλη" σημαίνει την έξοδο (ή αλλιώς την προβολή) του δίσκου μέσα στο σπονδυλικό σωλήνα και πίεση πάνω σε ένα ή περισσότερα νεύρα. Η κήλη μπορεί να συμβεί στον αυχένα, ή στην οσφύ (μέση) και πολύ σπανιότερα στη θωρακική μοίρα.

Μπορούμε να παρομοιάσουμε αυτό που συμβαίνει με τους μεσοσπονδύλιους δίσκους, με ένα σωληνάριο με οδοντόκρεμα. Όταν το σωληνάριο είναι κλειστό, πιέζοντας στη μία μεριά, η οδοντόκρεμα μετακινείται στην άλλη πλευρά, λόγω της ελαστικής της υφής. Αν τρυπήσουμε το σωληνάριο με ένα καρφί και πιέσουμε, θα βγει μια ποσότητα από την οδοντόκρεμα, που δεν μπορεί να γυρίσει πίσω. Έτσι ακριβώς γίνεται με το ελεύθερο κομμάτι δίσκου : βγαίνει από το περίβλημα (ινώδης δακτύλιος) και πιέζει τα νεύρα, αλλά δεν μπορεί να γυρίσει πίσω.

Τι προκαλεί η πίεση ενός νεύρου στη μέση;

Η πίεση ενός οσφυϊκού νεύρου μπορεί να προκαλέσει πόνο στο πόδι (ισχιαλγία), μούδιασμα και ίσως παράλυση στο πόδι. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, η μαζική πίεση πολλών νεύρων στη μέση, μπορεί να προκαλέσει αδυναμία και στα 2 πόδια, μούδιασμα στα γεννητικά όργανα και προβλήματα στην ούρηση (πχ ακράτεια), την αφόδευση και τη σεξουαλική λειτουργία. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται ιππουριδική συνδρομή και χρειάζεται επείγουσα νευροχειρουργική αντιμετώπιση.

Μου διαγνώστηκε μια δισκοκήλη στη μέση. Ποια θα είναι η εξέλιξη;

Η κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου στην οσφύ, εμφανίζεται συνήθως με έναν πόνο στη μέση ή και το πόδι, μετά από μία απότομη κίνηση, άρση μεγάλου βάρους κλπ. (σπανίως μπορεί να ξεκινήσει και χωρίς μεγάλη καταπόνηση, με μια απλή καθημερινή κίνηση).

Ο πόνος στη μέση σταδιακά μαλακώνει και μετά από λίγο καιρό, επανέρχεται, δηλ. παρουσιάζει υφέσεις και εξάρσεις. Με την πάροδο του χρόνου ο πόνος μετατοπίζεται σε ένα πόδι. Συνήθως υπάρχει πόνος στα κεντρικά σημεία του κάτω άκρου (δηλ. το γλουτό, το μηρό και τη γάμπα) και μούδιασμα στα περιφερικά σημεία (τα δάχτυλα και το πέλμα). Ο ασθενής βρίσκει ανακούφιση σε διάφορες στάσεις, πχ αν ξαπλώσει με κεκαμμένα τα γόνατα. Ο βήχας χαρακτηριστικά πυροδοτεί ή εντείνει τον πόνο.

Ενδέχεται, σε κάποιο σημείο να αρχίζει να εμφανίζεται μυϊκή αδυναμία (παράλυση) στο πόδι. Δεν είναι σπάνιο ο πόνος να χάνει τη βαρύτητά του και να εντείνεται η παράλυση : ο ασθενής νιώθει καλύτερα από την υποχώρηση του πόνου, αλλά η αδυναμία χειροτερεύει. Τέλος, πολύ σπάνια, η πίεση πάνω στα νεύρα της οσφύος μπορεί να προκαλέσει και διαταραχές από την ούρηση, την αφόδευση και τη σεξουαλική λειτουργία.

Αυτό το επεισόδιο πόνου μπορεί να διαρκεί από λίγες ημέρες εως και 4-6 εβδομάδες. Στο "καλό σενάριο", ο πόνος σταδιακά υποχωρεί, ο ασθενής μπορεί να κινείται όλο πιο εύκολα και στο τέλος είναι εντελώς καλά. Σε άλλες περιπτώσεις, τα συμπτώματα υποχωρούν αλλά παραμένει μια "ευαισθησία" στη μέση, η αίσθηση δηλαδή ότι κάτι υπάρχει "εκεί πίσω" και με μια απότομη κίνηση μπορεί να ξεκινήσει πάλι ο πόνος. Τέλος, σε άλλους ασθενείς, ο πόνος δεν υποχωρεί αλλά παραμένει και δεν υφίεται με την συνήθη θεραπεία.

Πως αντιμετωπίζεται η οσφυϊκή κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου;

Η αντιμετώπιση της δισκοκήλης στη μέση είναι συνήθως συντηρητική (δηλαδή χωρίς χειρουργείο) Αυτό είναι αρκετό στο 90% των ασθενών. Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει:

1. ξεκούραση στο κρεβάτι: μόνο για 2-3 μέρες και αν αυτό είναι εντελώς απαραίτητο. Περισσότερες ημέρες μάλλον κακό κάνουν παρά καλό. Ο ασθενής παρακινείται να περπατάει όσο πιο πολύ μπορεί

2. αποφόρτιση της σπονδυλικής στήλης: μη σηκώνετε βάρη, μη σκύβετε, μη στρίβετε. Μην περνάτε πολλή ώρα στην καθιστή θέση ή στο τιμόνι του αυτοκινήτου

3. δραστηριότητα: μπορείτε να περπατάτε όσο πιο πολύ μπορείτε και όσο είναι ανεκτό.

4. ένας απλός κηδεμόνας (ζώνη) για λίγες ημέρες μπορεί να φανεί χρήσιμος.

5. φάρμακα: ξεκινήστε πάντα από τα πιο απλά : παρακεταμόλη είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με μυοχαλαρωτικά ή και κωδεΐνη. Δοκιμάστε τις μέγιστες δόσεις που αναγράφονται στο χαρτί του φαρμάκου. Αν δεν είναι αρκετά, δοκιμάστε τα αντιφλεγμονώδη, πάντα σε συνδυασμό με ένα φάρμακο για το στομάχι. Για πιο άμεση ανακούφιση, υπάρχουν ενδομυϊκές ενέσεις των παραπάνω φαρμάκων. Τα φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται με συνταγή ιατρού : κάθε φάρμακο έχει ενδείξεις και παρενέργειες. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις μπορούν για τον πόνο να χορηγηθούν και αντιεπιληπτικά (πχ πρεγκαμπαλίνη) ή οπιούχα (πχ τραμαδόλη).

6. φυσικοθεραπεία: με συνεννόηση με το φυσίατρο ή το φυσικοθεραπευτή. Μπορείτε να δείτε πιο αναλυτικά την θεραπεία του πόνου στην ενότητα πόνος στη μέση.

7 Εάν η συντηρητική θεραπεία δεν βοηθάει μπορεί κανείς να δοκιμάσει μια ένεση στη σπονδυλική στήλη με κορτιζόνη και τοπικό αναισθητικό.

8 Σε ένα ποσοστό 5-10%, ο πόνος δεν περνάει ή το πόδι χάνει τη δύναμή του (παραλύει) και τότε χρειάζεται ειδική νευροχειρουργική επέμβαση πχ οσφυϊκή μικροδισκεκτομή.

Πότε έχει ένδειξη η νευροχειρουργική αντιμετώπιση;

Η νευροχειρουργική επέμβαση έχει ένδειξη:

• όταν ο πόνος είναι αφόρητος και δεν αντιμετωπίζεται με συντηρητικά μέσα

• όταν έχει αρχίσει και παραλύει το πόδι. Χρειάζεται χειρουργείο σε σχετικά επείγουσα βάση.

• στην σπάνια περίπτωση της ιππουριδικής συνδρομής. Σ’ αυτή την περίπτωση, το χειρουργείο πρέπει να γίνεται μέσα στο 24ωρο.

Τι είναι η ιππουριδική συνδρομή;

Ιππουριδική συνδρομή είναι μία επείγουσα νευροχειρουργική κατάσταση κατά την οποία πιέζονται πολλά νεύρα μαζικά στην περιοχή της οσφύος, από ένα μεγάλο κομμάτι δίσκου. Κλινικά υπάρχει πόνος και αδυναμία και στα δύο πόδια, αναισθησία τύπου σέλλας και προβλήματα στην ούρηση, την αφόδευση και την σεξουαλική λειτουργία. Συγκεκριμένα στην ούρηση παρατηρείται κατακράτηση ούρων ή και ακράτεια.

* αναισθησία τύπου σέλλας ονομάζεται η διαταραχή της αισθητικότητας που αφορά στα σημεία του σώματος που (υποθετικά) ακουμπούν στη σέλλα του αλόγου. Ο ασθενής νιώθει μούδιασμα στα γεννητικά όργανα, την περιοχή γύρω από τον πρωκτό και τους γλουτούς. Το σπάνιο αυτό σύμπτωμα είναι πολύ σοβαρό και σημαίνει πίεση στην περιοχή της οσφύος: χρειάζεται πάντα επείγουσα διερεύνηση.

Ποια είναι η νευροχειρουργική επέμβαση που γίνεται στην οσφυϊκή κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου;

Η χειρουργική επέμβαση είναι η οσφυϊκή μικροδισκεκτομή.

Σε ποιόν γιατρό θα πρέπει να απευθυνθώ για την δισκοκήλη στη μέση;

Θα πρέπει να επισκεφθείτε ένα Νευροχειρουργό.

*δείτε επίσης τις ενότητες πόνος στη μέση, πόνος στο πόδι, αδυναμία στο πόδι ενέσεις στη σπονδυλικη στήλη και οσφυϊκή μικροδισκεκτομή. Επίσης την ενότητα σπονδυλική στήλη.