Ο πόνος στην πλάτη είναι λιγότερο συχνό σύμπτωμα από τους πόνους στα δύο άκρα της σπονδυλικής στήλης (αυχένας και μέση). Ο λόγος είναι ότι στο τμήμα αυτό (θωρακική μοίρα) οι σπόνδυλοι είναι σχετικά άκαμπτοι δηλ. δεν έχουν μεγάλη κίνηση, διότι ο κύριος ρόλος τους είναι η σταθεροποίηση του θώρακα, μέσα στον οποίον βρίσκονται ζωτικά όργανα όπως η καρδιά και οι πνεύμονες.

Ο πόνος στην πλάτη συνήθως προέρχεται από τους μυς και τους συνδέσμους της περιοχής (είναι όπως λέμε μυϊκός) σαν αποτέλεσμα κακής στάσης, μηχανικής καταπόνησης, αγυμνασιάς κ.ο.κ.

Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, ένας πόνος στην πλάτη μπορεί να οφείλεται σε παθήσεις της περιοχής όπως είναι οι δισκοκήλες, οι όγκοι, η αρθρίτιδα, οι φλεγμονές και οι παραμορφώσεις (κύφωση και σκολίωση).

Σε κάθε περίπτωση, η διερεύνηση ενός τέτοιου πόνου ξεκινάει από ένα καλό ιστορικό και μια πλήρη εξέταση. Ακολουθούν συνήθως απεικονιστικές εξετάσεις πχ ακτινογραφία ή μαγνητική τομογραφία.

Η θεραπεία είναι συχνά συντηρητική, με φάρμακα, φυσικοθεραπεία, ασκήσεις κλπ, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις χρειάζεται χειρουργική επέμβαση.

Συχνές ερωτήσεις για τον πόνο στην πλάτη

Σε τι μπορεί να οφείλεται ένας πόνος στην πλάτη; Τι είναι δηλαδή αυτό που πονάει;

Ένας πόνος στην πλάτη μπορεί να οφείλεται σε πάθηση ή βλάβη:

- Μυών και συνδέσμων
- Σπονδύλων
- Μεσοσπονδύλιων δίσκων
- Αρθρώσεων
- Θωρακικών πλευρών

Όλα τα προαναφερόμενα συναποτελούν αυτό που λέμε θωρακικό κλωβό (thoracic cage) δηλαδή το τοίχωμα του θώρακα. Πιο σπάνια ένας πόνος στην πλάτη μπορεί να προέρχεται από το εσωτερικό του θώρακα πχ από την καρδιά ή το περικάρδιο, τους πνεύμονες ή το μεσοθωράκιο πχ την αορτή.

Ποιες είναι οι πιθανές αιτίες ενός πόνου στην πλάτη;

1 καθημερινά αίτια πχ κακή στάση του σώματος (postural pain) όταν καθόμαστε για πολλές ώρες σε λάθος θέσεις δηλαδή καμπουριάζουμε, στρίβουμε κ.ο.κ. Είναι καθαρά μυϊκός πόνος.

2 μηχανική καταπόνηση μυών και συνδέσμων όπως πχ όταν πάμε να σηκώσουμε πολλά βάρη ενώ είμαστε αγύμναστοι. Τυπικό παράδειγμα ο πόνος σε μαθητές που σηκώνουν βαριές τσάντες στο σχολείο. Επίσης τραυματισμοί μυών και συνδέσμων πχ θλάσεις από πτώση, ατύχημα ή κάποια σπόρ.

3 Κάταγμα θωρακικού σπονδύλου, είτε από άσκηση σοβαρής βίας (πχ τροχαίο ατύχημα ή πτώση από σκάλα) είτε και χωρίς άσκηση βίας (αυτόματα κατάγματα από οστεοπόρωση ή όγκους). Το ιστορικό συνήθως μας δίνει τη διάγνωση (αιφνίδιο άλγος), ενώ ο πόνος είναι πολύ ισχυρός.

4 Όγκος θωρακικού σπονδύλου, συνηθως μετάσταση (δευτεροπαθής εντόπιση όπως λέμε) από έναν όγκο σε άλλο σημείο του σώματος (πχ προστάτης, μαστός) αλλά και όγκοι του ίδιου του σπονδύλου (πρωτοπαθείς) όπως είναι το πολλαπλούν μυέλωμα. Ο πόνος είναι προοδευτικά αυξανόμενος σε διάστημα εβδομάδων και χαρακτηρηστικά ξυπνάει τον ασθενή στη μέση της νύχτας. Η διάγνωση γίνεται με μαγνητική τομογραφία.

5 Κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου (Θωρακική δισκοκήλη) που ανάλογα με την εντόπιση μπορεί να προκαλέσει και πίεση πάνω σε μεσοπλεύριο νεύρο (πόνος που έρχεται μπροστά στο στήθος σαν ζώνη) είτε και στο νωτιαίο μυελό (θωρακική μυελοπάθεια). Κι εδώ η διάγνωση γίνεται με μαγνητική τομογραφία.

6 Παραμορφώσεις όπως η κύφωση και η σκολίωση. Τονίζεται ότι πόνος προκαλείται μόνο σε μεγάλες καμπύλες δηλ. μια ήπια κύφωση στο θώρακα πχ 60 μοιρες πολύ σπάνια προκαλεί πόνο. Η διάγνωση γίνεται με ειδική ολόσωμη ακτινογραφία σπονδυλικής στήλης σε όρθια θέση.

7 Οστεοαρθρίτιδα στις οπίσθιες αρθρώσεις, που συμβαίνει σε ασθενείς μεγάλης ηλικίας

8 Αρθρίτιδα από αυτοάνοσα νοσήματα όπως ή Αγκυλοποιητική Σπονδυλίτιδα. Συνήθως έχουμε ασθενείς γυναίκες, σε ηλικίες 40-50 ετών με πρωινή δυσκαμψία. Η διάγνωση γίνεται από Ρευματολόγο με ειδικές αιματολογικές εξετάσεις.

9 Θωρακικά αίτια πχ περικαρδίτιδα, έμφραγμα του μυοκαρδίου, νόσος των πνευμόνων, ανεύρυσμα θωρακικής αορτής κλπ. Συνήθως συνυπάρχουν και ανάλογα τοπικά συμπτώματα πχ δύσπνοια, εφίδρωση, ωχρότητα, στηθάγχη, αίσθημα παλμών, διαταραχές πίεσης κλπ. Στη διάγνωση βοηθάει Καρδιολόγος ή Πνευμονολόγος.

Τι ερωτήσεις θα κάνουμε για να διασαφηνίσουμε το αίτιο ενός τέτοιου πόνου;

Θα πρέπει να ρωτήσουμε:

- Πότε και πως ξεκίνησε ο πόνος, αν προηγήθηκε κάτι πχ ένας τραυματισμός

- Αν ο πόνος είναι συνεχής ή διαλείπων (πάει κι έρχεται)

- Αν συσχετίζεται με κάποια δραστηριότητα ή κίνηση πχ την αναπνοή, την όρθια θέση, τις στροφές, το φαγητό κ.ο.κ.

- Αν περνάει με την ξεκούραση στο κρεβάτι ή το αντίθετο, αν μπορεί να ενταθεί με την κατάκλιση και να ξυπνήσει τον ασθενή στη μέση της νύχτας

- Αν ανακουφίζεται με τη ζέστη ή το κρύο και το μασάζ

- Που αντανακλά ο πόνος πχ μπροστά στο στήθος, κάτω στα πόδια ή στη μέση

- Από τι συνοδεύεται πχ μούδιασμα η πόνο στα πόδια, δυσκολία στο περπάτημα, διαταραχές στην ούρηση, δυσκολία στην κατάποση, δύσπνοια κ.ο.κ.

- Αν υπάρχουν συνοδές παθήσεις πχ οστεοπόρωση, ένας όγκος σε άλλο σημείο του σώματος, κάποιο ρευματολογικό νόσημα κ.ο.κ.

Στη συνέχεια, πως θα εξετάσουμε τον ασθενή με πόνο στην πλάτη;

Θα πρέπει να δούμε τον ασθενή σε όρθια θέση και σε βάδιση για να δούμε αν υπάρχει παραμόρφωση (κύφωση ή σκολίωση). Αν έχουμε παραμόρφωση, σημασία έχει αν η παραμόρφωση είναι σκληρή – άκαμπτη ή αν αντιθέτως διορθώνεται με κάποιες κινήσεις.

Εξετάζουμε έναν-έναν τους σπονδύλους για να δούμε αν υπάρχει τοπική ευαισθησία στην πλήξη (ένα ελαφρό χτύπημα με το χέρι).

Εξετάζουμε νευρολογικά τα πόδια για να δούμε αν έχει επηρεαστεί η μυϊκή ισχύς και η αισθητικότητα (αυτό συμβαίνει σε πάθηση που επηρεάζει το νωτιαίο μυελό)

Αναλόγως την υποψία μας, μπορεί να χρειαστεί να εξετάσουμε κλινικά και την καρδιά ή τους πνεύμονες (με το στηθοσκόπιο) ή ακόμα και την κοιλιά.

Τι εξετάσεις θα ζητήσουμε;

Αν εξαιρέσουμε την απλή περίπτωση του ήπιου μυϊκού πόνου που οφείλεται σε καθημερινά αίτια (πχ κακή στάση, τραυματισμός και καταπόνηση) και που δεν έχουμε ανάγκη κάποια περαιτέρω διάγνωση, συνήθως ξεκινάμε με απεικονιστικές εξετάσεις όπως η ακτινογραφία και η μαγνητική τομογραφία. Αν υποψιαζόμαστε τοπική οστική πάθηση μπορεί να βοηθήσει και η αξονική τομογραφία που δείχνει καλύτερα τα οστά.

Ποια είναι η αντιμετώπιση ενός πόνου στην πλάτη;

Αν ο πόνος οφείλεται σε καθημερινά αίτια δηλ. είναι αυτό που λέμε «μυϊκός», χρειάζεται ανάπαυση 2-3 ημερών, ενδεχομένως και με παυσίπονα, μυοχαλαρωτικά και αντιφλεγμονώδη ή και με ζεστό/κρύο. Στη συνέχεια αρχίζει το περπάτημα και η φυσικοθεραπεία με μαλάξεις και με ειδικές ασκήσεις που μπορεί να μας δείξει ένας Φυσικοθεραπευτής.

Οι αρχικές ασκήσεις (πχ διατάσεις) έχουν στόχο την ύφεση του πόνου και στη συνέχεια ακολουθεί η ενδυνάμωση των μυών της περιοχής και η εκμάθηση της σωστής στάσης για να μην επαναληφθεί το επεισόδιο. Επικουρικά μπορεί να βοηθήσουν και δραστηριότητες όπως η κολύμβηση και το πιλάτες, αλλά και εναλλακτικές θεραπείες όπως ο βελονισμός. Στον πόνο βοηθάει συχνά και η χειροπρακτική.

Από κει και πέρα, αν ο πόνος οφείλεται σε κάποια πάθηση, προφανώς αντιμετωπίζουμε και το αίτιο:

Στους όγκους χρειάζεται συνήθως νευροχειρουργική επέμβαση με σκοπό να αφαιρεθεί ο όγκος και να τεθεί η διάγνωση. Η επέμβαση πολύ συχνά περιλαμβάνει και σπονδυλοδεσία. Αν ο όγκος είναι καλοήθης και η αφαίρεση είναι πλήρης, δεν χρειάζεται περαιτέρω θεραπεία. Αν αντιθέτως πρόκειται για κακοήθη όγκο, αναλαμβάνει ο Ογκολόγος και ξεκινούν χημειοθεραπεία, ακτινοβολίες κ.ο.κ.

Στα κατάγματα αν η βλάβη είναι νευρολογικά σταθερή (δηλ δεν απειλείται ο ασθενής με παράλυση των ποδιών) και ο πόνος ελέγχεται με τα φάρμακα και τις ακήσεις, δεν είναι απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση. Σε κάθε άλλη περίπτωση, χρειάζεται και εδώ σπονδυλοδεσία. Σε ορισμένες περιπτώσεις πχ σε κάποια οστεοπορωτικά κατάγματα υπάρχει και η εναλλακτική της κυφοπλαστικής, που είναι βραχείας διάρκειας επέμβαση με μικρές τομές.

Στις θωρακικές δισκοκήλες ακολουθούμε ανάλογη προσέγγιση: αν υπάρχει πόνος διαχειρίσιμος και δεν απειλείται η λειτουργία του νωτιαίου μυελού, ξεκινάμε με συντηρητική θεραπεία. Αν ο πόνος είναι αφόρητος ή υπάρχει μυελοπάθεια, τότε αφαιρούμε τη δισκοκήλη με ειδική νευροχειρουργική επέμβαση

Τις παραμορφώσεις (κύφωση, σκολίωση) τις χειρουργούμε όταν προκαλούν αφόρητο πόνο ή νευρολογική επιδείνωση στα πόδια. Επίσης, τις χειρουργούμε και για αισθητικούς λόγους σε νεαρής ηλικίας άτομα. Η επέμβαση είναι η σπονδυλοδεσία.

Στα αυτοάνοσα νοσήματα ο κύριος γιατρός είναι ο Ρευματολόγος που θα μας δώσει τα ειδικά φάρμακα της νόσου. Σε περιπτώσεις όπου έχουμε σοβαρό πόνο ή κάταγμα ή νευρολογική επιδείνωση, χρειάζεται επιπλέον και νευροχειρουργική επέμβαση.