Κ. Κωσταβάρας | 15-07-2023
Η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης αποτελείται από 5 σπονδύλους. Ο πρώτος σοφυϊκός σπόνδυλος λέγεται Ο1, ο δεύτερος Ο2 ... μέχρι και τον 5ο και τελευταίο σπόνδυλο που λέγεται Ο5. Κάτω από τον Ο5 υπάρχει ο πρώτος ιερός σπόνδυλος που λέγεται και Ι1.
Ανάμεσα σε δύο σπονδύλους υπάρχει ένα "μαξιλαράκι" που λέγεται μεσοσπονδύλιος δίσκος. Ο δίσκος ανάμεσα στον Ο1 και τον Ο2 λέγεται Ο1-Ο2 και ούτω καθ΄εξής, μέχρι και τον τελευταίο δίσκο που είναι ανάμεσα στον Ο5 και τον Ι1 και λέγεται Ο5-Ι1: αυτός είναι και ο τελευταίος δίσκος του ανθρώπινου σώματος.
Οι σπόνδυλοι μοιάζουν πολύ μεταξύ τους αλλά δεν είναι ίδιοι: μια βασική διαφορά είναι το μέγεθος. Όσο κατεβαίνουμε προς το ιερό οστό, τόσο αυξάνεται σε διαστάσεις ο σπόνδυλος. Αυτό γίνεται γιατί τα φορτία που δέχεται η σπονδυλική στήλη, αυξάνονται όσο πιο πολύ κάτω βρισκόμαστε. Έτσι λοιπόν ο Ο1 είναι ο πιο μικρός και αντίστοιχα ο Ο5 είναι ο μεγαλύτερος οσφυϊκός σπόνδυλος.
Παρόμοια διαφορά υπάρχει και στους δίσκους: ο Ο1-Ο2 δίσκος είναι πιο μικρός σε εμβαδόν σε σχέση με τον Ο5-Ι1. Υπάρχει όμως και μια άλλη, ουσιαστική διαφορά: ο σπονδυλικός σωλήνας, το κανάλι που βρίσκεται μέσα στη σπονδυλική στήλη και φιλοξενεί το νωτιαίο μυελό και τα νεύρα, είναι πιο στενός στο ανώτερο τμήμα της οσφυϊκής μοίρας και πιο ευρύς στο κατώτερο κομμάτι.
Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς ότι η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (η μέση μας) χωρίζεται σε δύο τμήματα: το ανώτερο τμήμα της που περιλαμβάνει τους τρεις πρώτους σπονδύλους (Ο1, Ο2 και Ο3) και το κατώτερο τμήμα που περιέχει τους δύο τελευταίους (Ο4 και Ο5).
Είναι γνωστό ότι στη σπονδυλική στήλη, όπου υπάρχει κίνηση υπάρχει και φθορά (εκφύλιση). Φθορά είναι τα οστεόφυτα, η στένωση - σπονδύλωση, η αρθρίτιδα, η σπονδυλολίσθηση, η σκολίωση και βέβαια φθορά είναι και η δισκοκήλη. Έτσι λοιπόν, το ανώτερο κομμάτι της σπονδυλικής στήλης έχει πολύ πιο σπάνια δισκοκήλες σε σχέση με το κατώτερο. Οι κήλες Ο4-Ο5 και Ο5-Ι1 είναι πολύ πιο συχνές από τις Ο1-Ο2, Ο2-Ο3 και Ο3-Ο4.
Υπάρχουν όμως και άλλα στοιχεία που διαφοροποιούν τις ανώτερες από τις κατώτερες δισκοκήλες εκτός από τη σπανιότητα:
- στις κατώτερες δισκοκήλες έχουμε ισχιαλγία (πόνο στο πόδι) που κατανέμεται στην έξω ή και οπίσθια επιφάνεια του μηρού και της κνήμης, ενώ στις ανώτερες έχουμε πόνο στην πρόσθια η έσω επιφάνεια του μηρού.
- στις κατώτερες δισκοκήλες αν υπάρχει παράλυση, αφορά τον άκρο πόδα και προκαλεί είτε αδυναμία βάδισης στις φτέρνες (πτώση άκρου ποδός, foot drop) είτε στις μύτες. Αντίθετα, στις ανώτερες δισκοκήλες ο μυς που παραλύει είναι ο τετρακέφαλος και αυτό προκαλεί δυσκολία στο περπάτημα και συχνές πτώσεις γιατί το γόνατο "λυγίζει" και ο ασθενής πέφτει.
- στις κατώτερες δισκοκήλες είναι συχνά θετικό το σημείο Laseque ενώ στις ανώτερες δισκοκήλες είναι πιο συχνά θετικό το σημείο της τάσης του μηριαίου νεύρου (femoral nerve stretch test).
Η θεραπεία των ανωτέρων κηλών είναι παρόμοια με αυτή των κατωτέρων, δηλ. στην αρχή δοκιμάζουμε συντηρητική αγωγή (με φάρμακα, ασκήσεις, περπάτημα και φυσικοθεραπεία) και αν αυτή αποτύχει τότε αφαιρούμε χειρουργικά το κομμάτι του δίσκου με μικροδισκεκτομή. Υπάρχουν ωστόσο κάποιες διαφορές, που κάνουν την θεραπεία των κηλών αυτών πιο δύσκολη:
- επειδή ο σπονδυλικός σωλήνας στο ύψος του Ο1, Ο2 και Ο3 είναι συγκριτικά πιο στενός, ένα κομμάτι δίσκου προκαλεί εντονότερα συμπτώματα σε σχέση με ένα ιδίου μεγέθους κομμάτι στο κατώτερο τμήμα. Έτσι λοπον μια ανώτερη κήλη προκαλεί πιο σοβαρή ισχιαλγία, συχνότερα παράλυση του ποδιού και συχνότερα κάθοδο του πόνου και στα δύο πόδια.
- οι ενέσεις με κορτιζόνη και τοπικό αναισθητικό εφαρμόζονται πολύ πιο δύσκολα στο ανώτερο τμήμα της οσφυϊκής μοίρας, διότι υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος τραυματισμού του νωτιαίου μυελού και των νεύρων (ιππουρίδα) λόγω στενότητας.
- η χειρουργική επέμβαση στις δισκοκηλες Ο1-Ο2 και Ο2-Ο3 είναι τεχνικά πιο απαιτητική: χρειάζεται ευρύτερο "παράθυρο" για να προσπελάσουμε την περιοχή με ααφάλεια.
