Κ. Κωσταβάρας | 18-05-2023
Τα τελευταία χρόνια δίνεται πολύ σημασία σε μια ιδιαίτερη παράμετρο της σπονδυλικής στήλης: την ισορροπία της μέσα στο χώρο.Η σπονδυλική στήλη έχει δύο ξεχωριστούς ρόλους: από τη μία στηρίζει το σώμα πχ στην όρθια στάση, από την άλλη παίζει ενεργό ρόλο στην κίνηση.
Αν δούμε τη σπονδυλική στήλη από μπροστά μας θυμίζει ευθεία.Αντιθέτως, αν τη στρέψουμε κατά 90 μοίρες στο πλάι, θα δούμε ότι έχει τρεις διαδοχικές καμπύλες:
- λόρδωση στην αυχενική μοίρα
- κύφωση στην θωρακική μοίρα, και τέλος
- λόρδωση στην οσφυϊκή μοίρα.
Οι τρεις αυτές καμπύλες διαμορφώνονται για να εξυπηρετήσουν την όρθια στάση και βάδιση και επιπλέον, συμβάλλουν σε μια πλέον ισορροπημένη κατανομή των φορτίων της σπονδυλικής στήλης αλλά και στην ομαλή επιβάρυνση των γειτονικών μυών. Αυτό σημαίνει με απλά λόγια ότι όταν οι τρεις καμπύλες είναι φυσιολογικές, οι μύες του κορμού καταβάλλουν την ελάχιστη δυνατή προσπάθεια. Αν κάποια από τις καμπύλες αλλάξει, τότε οι μύες κουράζονται πολύ γρήγορα με αποτέλεσμα να έχουμε αυτό που λέμε πόνο από κόπωση (fatigue pain).
Οι αλλαγές που μπορεί να προκύψουν είναι:
1 να επιταθεί η γωνία μιας καμπύλης. Πχ η κύφωση στη θωρακική μοίρα είναι φυσιολογικά από 20 έως 50 μοίρες. Πάνω από 50 μοίρες θεωρείται παθολογικό και μάλιστα όσο πιο πολύ απέχει η γωνία από το φυσιολογικό, τόσο πιο έντονο είναι το πρόβλημα. Έτσι για παράδειγμα, μια καμπύλη θωρακική στις 80 μοίρες μπορεί να προκαλέσει έντονο πόνο στην πλάτη, δυσκολία στην αναπνοή αλλά και στο περπάτημα, ενδεχομένως και μυελοπάθεια.
2 ευθειασμός (δηλαδή γωνία 0 μοίρες, ευθεία σπονδυλική στήλη). Αυτό στην μέση (οσφυϊκή μοίρα) ονομάζεται flat back, ενώ στην αυχενική μοίρα αποκαλείται flat neck ή military neck . Αυτό μπορεί να προκαλέσει πόνο (οσφυαλγία ή αυχεναλγία) αλλά και να επιταχύνει την εκφύλιση της σπονδυλικής στήλης και την αντίστοιχη επιβάρυνση του νωτιαίου μυελού και των νεύρων.
3 αντιστροφή της καμπύλης πχ η οσφυϊκή (φυσιολογική) λόρδωση να γίνει κύφωση. Κι εδώ μπορεί να προκληθεί πόνος στη μέση αλλά και πόνος, μούδιασμα ή και αδυναμία στα πόδια.
Συνεπώς, εάν αλλάξει μια από τις καμπύλες της σπονδυλικής στήλης μπορεί να προκύψει:
• αισθητικό πρόβλημα
• αξονικός ή κεντρικός πόνος (axial pain) πχ στην πλάτη, στην μέση ή στον αυχένα
• πόνος στα χέρια και στα πόδια (ισχιαλγία)
• νευρολογικό πρόβλημα πχ δυσκολία στο περπάτημα
Αλλαγή στις καμπύλες της σπονδυλικής στήλης συμβεί με δύο τρόπους:
1 απότομα δηλαδή αιφνιδίως, σε τραυματισμούς - κατάγματα
2 χρόνια και προοδευτικά (σιγά σιγά) λόγω εκφυλιστικών αλλαγών - της ηλικίας
Στην πράξη, η συνηθέστερη αλλαγή στη σπονδυλική μας στήλη καθώς μεγαλώνουμε είναι η κύφωση: είναι αυτό που βλέπουμε σε μεγάλους ανθρώπους μετά τα 60-70 όπου σταδιακά χάνουν ύψος αλλά και γέρνει το σώμα τους προς τα μπρος.
Το σκελετικό, μυϊκό και νευρικό μας σύστημα στα αρχικά στάδια οργανώνει ένα μηχανισμό άμυνας στην κύφωση αυτή, που λέγεται αντιρρόπηση (compensation). Στα πλαίσια αυτής, έχουμε:
• αύξηση της αυχενικής λόρδωσης
• μείωση της θωρακικής κύφωσης
• οπίσθια κλίση της λεκάνης
• κάμψη των γονάτων
Όταν η αντιρρόπηση δεν επαρκεί, περνάμε στο στάδιο της ανισορροπίας (unbalanced spine) όπου εμφανίζεται έντονος πόνος και δυσκολία στο περπάτημα.
Η διάγνωση σε αυτές τις περιπτώσεις ξεκινάει με ένα καλό ιστορικό και στη συνέχεια την κλινική εξέταση, στην οποία εξετάζεται η ισορροπία και η συμμετρία της σπονδυλικής στήλης. Τέλος επιβεβαιώνουμε τα ευρήματα με μια ολόσωμη ακτινογραφία της σπονδυλικής στήλης, σε όρθια θέση και σε δύο λήψεις: face και profile. Συχνά χρειαζόμαστε και απεικόνιση του νευρικού συστήματος (νωτιαίος μυελός και νεύρα) με μαγνητική τομογραφία.
Η αντιμετώπιση των αλλαγών στην ισορροπία της σπονδυλικής στήλης περιλαμβάνει:
• σωματική άσκηση - άθληση πχ περπάτημα, κολύμβηση, Pilates
• φάρμακα
• φυσικοθεραπεία με έμφαση σε ασκήσεις σταθεροποίησης και ενδυνάμωσης
• ενέσεις στη σπονδυλική στήλη
• νευροχειρουργική επέμβαση, σε βαριές περιπτώσεις
