Κ. Κωσταβάρας | 21-04-2024
Ένα βασικό αίτιο πόνου στην μέση, ειδικά μετά τα 60, είναι η οστεοαρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης. Για να κατανοήσουμε την αρθρίτιδα αυτή, θα πρέπει κατ’ αρχήν να δούμε την τοπική ανατομία της σπονδυλικής στήλης.
Ανάμεσα σε δύο οσφυϊκούς σπονδύλους, υπάρχουν τρεις αρθρώσεις: μία άρθρωση μπροστά που λέγεται μεσοσπονδύλιος δίσκος και δύο αρθρώσεις πίσω (μια δεξιά και μια αριστερά) που λέγονται οπίσθιες σπονδυλικές διαρθρώσεις. Τονίζεται εδώ ότι ο δίσκος, αν και το σχήμα και η μορφολογία του διαφέρουν σημαντικά από τις οπίσθιες αρθρώσεις, στην ουσία είναι και αυτός μια άρθρωση, υπό την έννοια ότι άρθρωση σημαίνει το κινητό τμήμα που παρεμβάλλεται ανάμεσα σε δύο οστά (σπονδύλους).
Αυτές λοιπόν οι τρεις αρθρώσεις εκφυλίζονται (φθείρονται) και μάλιστα η σειρά είναι η εξής: στις μικρότερες ηλικίες (30-50) ξεκινάει να φθείρεται ο δίσκος. Εκδηλώσεις αυτής της φθοράς είναι ο προβολές των δίσκων, οι δισκοκήλες κλπ. Στις ηλικίες αυτές οι οπίσθιες αρθρώσεις είναι σχετικά άθικτες.
Στις μεγαλύτερες ηλικίες, η εκφύλιση των δίσκων επηρεάζει σταδιακά όλο και πιο πολύ τις οπίσθιες αρθρώσεις με αποτέλεσμα στις ηλικίες μετά τα 50-60 αρχίζει η εκδήλωση των συμπτωμάτων αυτού που λέμε οστεοαρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης. Η άρθρωση γίνεται πιο μεγάλη (υπερτροφία) και αποκτά ανώμαλο σχήμα (γεμίζει εξογκώματα που λέγονται οστεόφυτα). Ενίοτε από την άρθρωση παράγονται μικρές κύστεις με υγρό.
Τα συμπτώματα είναι βασικά ο πόνος στη μέση που έχει συγκεκριμένους χαρακτήρες: πρόκειται για πόνο που είναι γενικά παρών (δηλ υπάρχει πάντα μια ενόχληση στη μέση) αλλά επιδεινώνεται με τις κινήσεις και με την αλλαγή του καιρού. Ο πόνος είναι ιδιαίτερα έντονος στην έκταση και τις στροφές του κορμού (δηλ όταν τεντώνεται ο ασθενής προς τα πισω και δεξιά ή αριστερά). Το βράδυ στο κρεβάτι οι ασθενείς στριφογυρνάνε μέχρι να βρούνε την κατάλληλη θέση.
Σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις μπορεί η στένωση του τρήματος (δηλ του τμήματος από όπου εξέρχονται τα νεύρα) να προκαλέσει ισχιαλγία δηλ πόνο που κατεβαίνει κατά μήκος του ποδιού και μπορεί να πάρει διάφορους χαρακτήρες όπως κάψιμο, μούδιασμα, βελόνες, ηλεκτρικό ρεύμα κ.ο.κ.
Η διάγνωση γίνεται εύκολα με τις απεικονιστικές εξετάσεις πχ μαγνητική τομογραφία. Η αξονική τομογραφία δείχνει με μεγαλύτερη ευκρίνεια τις αρθρώσεις και τα οστά.
Η θεραπεία στα αρχικά στάδια είναι με φάρμακα, περπάτημα και ασκήσεις από ένα Φυσικοθεραπευτή. Ιδιαίτερα βοηθάει το κολύμπι αλλά και το στατικό ποδήλατο σε ορισμένους ασθενείς. Σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις εφαρμόζονται οι ενέσεις με κορτιζόνη και τοπικό αναισθητικό (facet blocks). Μια τέτοια ένεση μπορεί να ανακουφίσει για αρκετούς μήνες. Η ίδια ένεση μπορεί να γίνει ως και 3 φορές μέσα στο χρόνο.
Μια πιο εξελιγμένη παρόμοια θεραπεία είναι η απονεύρωση των αρθρώσεων με ραδιοσυχνότητες (RFA) ή με τοπική εφαρμογή κρύου (κρυοθεραπεία), κάτι το οποίο θεωρείται ότι έχει μονιμότερο αποτέλεσμα από μια απλή ένεση. Σε προχωρημένες περιπτώσεις και ειδικά εφ όσον συνυπάρχουν και άλλες εκφυλιστικές αλλοιώσεις πχ στένωση, σπονδυλολίσθηση ή σκολίωση, η τελική λύση είναι η απελευθέρωση των νεύρων (αποσυμπίεση) μαζί με μια μορφή σπονδυλοδεσίας.
Αυτά που είπαμε μέχρι τώρα αφορούν στην εκφυλιστική μορφή αρθρίτιδας, μια αρθρίτιδα δηλαδή που έχει σχέση με την ηλικία. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, η προσβολή των αρθρώσεων είναι από άλλα αίτια πχ αυτοάνοσα νοσήματα, όγκοι, τρυματισμοί κλπ.
