Η σκολίωση είναι μια παραμόρφωση του σκελετού, κατά την οποία η σπονδυλική στήλη σταδιακά χάνει το φυσιολογικό σχήμα της και γέρνει προς τη μια ή την άλλη μεριά. Μπορεί να υπάρχει μία καμπύλη, (οπότε η σπονδυλική στήλη μοιάζει από μπροστά με το γράμμα "C") ή και δύο καμπύλες (οπότε μοιάζει με το γράμμα "S").

Υπάρχουν διάφοροι τύποι σκολίωσης, ανάλογα με την αιτία και την ηλικία εμφάνισης. Ο συνηθέστερος τύπος είναι η ιδιοπαθής σκολίωση που εμφανίζεται συχνότερα σε κορίτσια πριν την εφηβεία. (Ιδιοπαθής σημαίνει ότι δεν γνωρίζουμε μέχρι τώρα την ακριβή αιτία). Υπάρχουν και άλλες μορφές σκολίωσης, όπως η εκφυλιστική σκολίωση που εμφανίζεται σε ηλικίες μετά τα 50-60.

Η σκολίωση στην αρχή δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα (εκτός από την παραμόρφωση). Σε μεγάλες καμπύλες μπορεί να εμφανιστεί πόνος και σε σπάνιες περιπτώσεις επηρεάζεται και η αναπνευστική λειτουργία. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις η σκολίωση είναι καθαρά κοσμητικό πρόβλημα. Αυτό δεν είναι καθόλου αμελητέο όμως: έχει βρεθεί στατιστικά ότι οι ασθενείς με σκολίωση, ειδικά οι νέες γυναίκες, εμφανίζουν συχνά διαταραχή στην αυτοεκτίμηση με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται στην επαγγελματική τους ζωή και τις προσωπικές σχέσεις.

Η διάγνωση της σκολίωσης γίνεται με κλινική εξέταση και επιβεβαιώνεται με ακτινογραφίες. Η θεραπεία είναι είτε παρατήρηση, είτε η χρήση κηδεμόνα, είτε τελικά η χειρουργική επέμβαση δηλαδή σπονδυλοδεσία.

Τι είναι η σκολίωση;

Η σκολίωση είναι μια παραμόρφωση του σκελετού, κατά την οποία η σπονδυλική στήλη σταδιακά χάνει το φυσιολογικό σχήμα της και γέρνει προς τη μια ή την άλλη μεριά. Η σπονδυλική στήλη αν την δει κανείς από το πλάι έχει 3 φυσιολογικές καμπύλες, ωστόσο από μπροστά είναι ευθεία : η απόκλιση από τον κανόνα αυτό, συνιστά σκολίωση.

Μπορεί να υπάρχει μία καμπύλη, (οπότε η σπονδυλική στήλη μοιάζει από μπροστά με το γράμμα "C") ή και δύο καμπύλες (οπότε μοιάζει με το γράμμα "S"). Συχνά, η σκολίωση έχει κι άλλη παραμόρφωση : στην ιδιοπαθή μορφή (στα κορίτσια πριν την εφηβεία) ή σπονδυλική στήλη έχει επιπλέον και στροφή γύρω από τον επιμήκη άξονά της, και ίσως και αλλοίωση των πλευρών και του θωρακικού τοιχώματος.

Σε τι ηλικίες εμφανίζεται η σκολίωση; υπάρχει κληρονομικότητα;

Η σκολίωση μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες. Υπάρχει συγγενής μορφή (το μωρό γεννιέται με την παραμόρφωση), βρεφική, παιδική, εφηβική μορφή αλλά και η μορφή ενηλίκων. Ο συχνότερος τύπος είναι η ιδιοπαθής μορφή που εμφανίζεται τυπικά σε κορίτσια πριν την εφηβεία.

Γενικά, η ύπαρξη ενός συγγενούς (πχ η μητέρα) με σκολίωση, αυξάνει λίγο την πιθανότητα εμφάνισης της πάθησης στο παιδί. Ωστόσο, υπάρχουν και πολλά σποραδικά περιστατικά.

Ποιοι είναι οι τύποι της σκολίωσης;

Μπορούμε να χωρίσουμε τη σκολίωση σε διάφορους τύπους, ανάλογα με την αιτία :

1) η ιδιοπαθής σκολίωση (είναι ο συχνότερος τύπος, 80%). Δεν γνωρίζουμε την ακριβή αιτία. Συνήθως αφορά κορίτσια γύρω στα 10 έτη και η εντόπιση είναι θωρακική.

2) η λειτουργική σκολίωση. Η σπονδυλική στήλη δεν έχει αυτή καθ' αυτή κάποιο πρόβλημα, αλλά αναγκάζεται να παραμορφωθεί από ένα αίτιο εξωτερικό πχ ανισοσκελία (το ένα πόδι είναι πιο κοντό από το άλλο)

3) η νευρομυϊκή σκολίωση. Η παραμόρφωση οφείλεται σε κάποιο συγγενές αίτιο (ανωμαλία που εμφανίζεται κατά τη γέννηση) πχ εγκεφαλική παράλυση, μυϊκη δυστροφία κ.ο.κ. Συνήθως η καμπύλη είναι πολύ μεγάλη.

4) η εκφυλιστική σκολίωση. Εμφανίζεται σε μεγάλες ηλικίες (πάνω από 50-60). Πρόκειται για την "φυσιολογική" φθορά της ηλικίας που οδηγεί σε παραμόρφωση. Βλ την ενότητα σκολίωση των ενηλίκων

5) σπάνια αίτια σκολίωσης όπως όγκοι της σπονδυλικής στήλης.

Ποια είναι τα συμπτώματα της σκολίωσης;

Η σκολίωση στην αρχή δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα (εκτός από την παραμόρφωση). Ακόμα και η παραμόρφωση στα πρώτα στάδια δεν είναι ορατή παρά μόνο στην ακτινογραφία. Κάποιες φορές πχ ένα κορίτσι στην εφηβεία δεν καταλαβαίνει την ασυμμετρία από μόνη της και της την επισημαίνει ο γονιός, ο δάσκαλος ή ένας συμμαθητής.

Σε μεγάλες καμπύλες μπορεί να εμφανιστεί πόνος στην πλάτη ή τη μέση και σε σπάνιες περιπτώσεις επηρεάζεται και η αναπνευστική λειτουργία.

Πως θα καταλάβουμε πρακτικά αν ένα παιδί έχει σκολίωση;

Ο γονιός μπορεί να παρατηρήσει κάποιες μικρές ασυμμετρίες στο σώμα του παιδιού όπως:

- το κεφάλι του παιδιού δεν είναι ακριβώς στη μέση αλλά γέρνει προς μια μεριά

- ο ένας ώμος είναι πιο ψηλά από τον άλλον

- η μία ωμοπλάτη προβάλλει πιο πολύ από την άλλη

- η μέση γέρνει λίγο προς τη μια μεριά, εμφανίζονται πτυχές του δέρματος στο ένα πλάι

- το ένα ισχίο είναι πιο ψηλά από το άλλο

- όταν το παιδί σκύψει προς τα μπρος με τεντωμένα τα πόδια (δοκιμασία Adams) η μια μεριά της πλάτης προβάλλει πιο πολύ (ύβος)

Πως γίνεται η διάγνωση της σκολίωσης;

Η διάγνωση της σκολίωσης γίνεται με:

1) κλινική εξέταση

2) ακτινογραφίες της σπονδυλικής στήλης. Στις ακτινογραφίες μετριέται η καμπύλη με μεθόδους (πχ Cobb) που υπολογίζουν μοίρες : όσο περισσότερες οι μοίρες, τόσο σοβαρότερη η σκολίωση. Επίσης υπολογίζεται και η (πολλές φορές συνυπάρχουσα) κύφωση

3) σε σπάνιες περιπτώσεις χρειάζεται να γίνει και μαγνητική τομογραφία.

Ποια είναι η θεραπεία της σκολίωσης;

Υπάρχουν τρεις επιλογές:

1) παρακολούθηση

2) κηδεμόνας (στην παιδική και εφηβική ηλικία)

3) χειρουργική επέμβαση δηλ. σπονδυλοδεσία

Αν πρόκειται για την (συχνότερη) εφηβική ιδιοπαθή σκολίωση, αρχικά παρακολουθούμε το παιδί με κλινική εξέταση και ακτινογραφίες πχ ανά εξάμηνο. Συστήνουμε σωματική άσκηση και ενδεχομένως κάποιες ειδικές φυσικοθεραπείες. Αν η καμπύλη αυξηθεί πάνω από ένα όριο (συνήθως 20-25 μοίρες) συνιστούμε κηδεμόνα. Αν αυτό δεν πετύχει να σταματήσει την πρόοδο της καμπύλης, και αυτή γίνει πάνω από 40-45 μοίρες, συνιστάται χειρουργική επέμβαση σπονδυλοδεσίας. Φυσικά κάθε περίπτωση είναι διαφορετική: η θεραπεία ενός τόσο σύνθετου προβλήματος, με σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες, δεν γίνεται αυστηρά μόνο μετρώντας τις μοίρες της καμπύλης. Λαμβάνεται υπ' όψη η ηλικία του παιδιού και η γνώμη του ίδιου και των γονιών.

Σε μια άλλη περίπτωση, στην εκφυλιστική σκολίωση, η πάθηση διαγιγνώσκεται μετά τα 50-60, συνήθως με μια ακτινογραφία ή μαγνητική τομογραφία που έγινε για κάποιο σύμπτωμα πχ πόνο στη μέση. Στις ηλικίες αυτές, δεν έχει νόημα η χρήση του κηδεμόνα γιατί έχει ολοκληρωθεί η σκελετική ανάπτυξη. Συνιστάται η συντηρητική θεραπεία με φάρμακα, ασκήσεις, φυσικοθεραπεία, περπάτημα κλπ και σε προχωρημένες μορφές το λόγο έχει η χειρουργική επέμβαση.

Ποιος γιατρός ασχολείται με τη σκολίωση;

Η αρχική διάγνωση της σκολίωσης, στην ιδιοπαθή μορφή (κορίτσια πριν την εφηβεία) γίνεται συνήθως από τον Παιδίατρο. Γενικά, η παρακολούθηση και η θεραπεία της σκολίωσης (σε κάθε ηλικία) γίνεται από γιατρό που ασχολείται ειδικά με τη σπονδυλική στήλη και μπορεί να είναι Ορθοπαιδικός ή Νευροχειρουργός.

* δείτε επίσης τις ενότητες κύφωση και σπονδυλική στήλη, καθώς και την σκολίωση των ενηλίκων.